Βαγγέλης ΚατσαμπούρηςΆρθρο: Βαγγέλης Κατσαμπούρης
MBPsS, PhD Health Psychology researcher
Honorary assistant clinical psychologist
Θέλω να πιστεύω είτε ότι βρίσκονται στην σπηλιά του Νταβέλη στην Πεντέλη, είτε κάτω από τον πλάτανο του Ιπποκράτους στην Κω. Ή μήπως, παραφράζοντας το γνωστό λαϊκό άσμα «οι μέντορες δεν υπάρχουν πια, τους πάτησε το τρένο», έγιναν είδος υπό εξαφάνιση; Όπως λένε και στο χωριό μου «food for thought».
Με βάση τη μυθολογία ο Μέντωρ ή ήταν πρόσωπο της Οδύσσειας, στο οποίο ο Οδυσσέας εμπιστεύτηκε «τα του οίκου του» όταν έφευγε για τον Τρωϊκό πόλεμο, ή γιος του Ηρακλή. Στο έργο του Γάλλου συγγραφέα François Fénelon, Les aventures de Télémaque (Οι περιπέτειες του Τηλέμαχου, 1699), παρουσιάεται η Αθηνά ως μέντορα του Τηλέμαχου η οποία του δίνει φιλικές συμβουλές για να βρει τον πατέρα του. Η Θεά Αθηνά μέντορας του Τηλέμαχου, ο Αριστοτέλης του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο Κωστής Μητσοτάκης του Ελευθερίου Βενιζέλου… Στο λεξικό Τριανταφυλλίδη ορίζεται ως «χαρακτηρισμός για συνετό σύμβουλο και φίλο» και στο λεξικό Μπαμπινιώτη ως «πρόσωπο που καθοδηγεί και συμβουλεύει κάποιον, ώστε να κάνει σωστές επιλογές».
Επί της ουσίας, πού είναι οι μέντορες τη σήμερον ημέραν; Τριγύρω μας… Μας περιβάλλουν, μας συμβουλεύουν, μας στηρίζουν, μας προστατεύουν, μας καθοδηγούν. Μοιράζονται μαζί μας τις προσωπικές τους εμπειρίες έτσι ώστε να μην προβούμε στα ίδια λάθη. Αλλά ως γνήσια αντιδραστικά όντα, έχουμε προλάβει να τους κρίνουμε, να τους αμφισβητήσουμε, να τους πάμε κόντρα, να λογοφέρουμε ή ακόμα και να τσακωθούμε – προτού αντιληφθούμε ότι μας έχουν εμφυσήσει γνώση, ιδανικά, αξίες, κριτική ικανότητα και παιδεία.
Επιπροσθέτως, έχουμε ένα μέντορα, δύο, ή τρεις; Είναι κάποιος από τους γονείς, τα αδέρφια, τους συγγενείς, τους φίλους, τους δασκάλους, τους καθηγητές, τους προπονητες; Είναι κάποιος από αυτούς που μας εμπνέουν με τα έργα τους, π.χ. ήρωες, φιλόσοφοι, ιστορικοί, πολιτικοί, αθλητές, ηθοποιοί, μουσικοί, ποιητές, ζωγράφοι; Έχουν κάποια συγκεκριμένη ηλικία, δηλαδή είναι πάντοτε μεγαλύτεροι από εμάς; Μήπως είμαστε και εμείς οι ίδιοι μέντορες για κάποιους άλλους; Βαρύ το φορτίο στην τελευταία περίπτωση!
Εκεί, λοιπόν, που ταλανίζεσαι με όλα αυτά τα ερωτήματα (και τα εκατοντάδες μύρια προβλήματα) εμφανίζονται σαν «από μηχανής Θεοί» οι μέντορες-φωστήρες των κοινωνικών δικτύων, που σου ανάβουν τα λαμπάκια! Αυτοί που πατούν πάνω στο αδιαμφισβήτητο δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου και λένε το μακρύ και το κοντό τους. Παιδιά, μόνο και μόνο τη γνώμη σας εκφράζετε. Δε συμβουλεύτε! Για να συμβουλέψεις, οφείλεις να νιώσεις την αύρα του άλλου, να τον πάρεις από το χεράκι, να του δείξεις πέντε πράγματα και μετά να τον αφήσεις να αδράξει το δρόμο του. Εξάλλου, στις μέρες μας, υπάρχουν πολλοί που ασκούν το mentorship ως επάγγελμα.
Αυτό που στην ουσία κάνουν είναι…
- να μοιράζονται τις δικές τους ικανότητες, δεξιοτεχνίες και γνώσεις
- να κρατούν μια θετική στάση και συμπεριφορά
- να ακούν και να είναι ενθουσιώδεις
- να καθοδηγούν και να παρέχουν εποικοδομητικό feedback
- να λαμβάνουν τον απαραίτητο σεβασμό και να θέτουν δικούς τους στόχους
- να ζυγίζουν και να αξιολογούν τις γνώμες και τα κίνητρα των άλλων
- και να δίνουν κίνητρο
… αλλά όλα αυτά στο δικό τους πεδίο εξειδίκευσης.
Ε, όχι! Ο δικός μου ο μέντορας δε λειτουργούσε έτσι. Ίσως είχε όλα τα προαπαιτούμενα, αλλά με πήρε από το χεράκι και με άφησε να διαλέξω. Ήταν ένας απλός, καθημερινός Άνθρωπος, που αν τον συναντούσες στο δρόμο μπορεί και να μην του έδινες καμία απολύτως σημασία. Και για να μη δημιουργηθούν παρεξηγήσεις, πάλι καλά που υπάρχουν κι εκείνοι που το ασκούν ως επάγγελμα. Αλλά κάπου χάσαμε τη μπάλα…
Κλείνοντας, για να γίνω λίγο γραφικός δεν ξέρω αν γεννιέσαι ή γίνεσαι μέντορας, συμβουλάτορας, ή έστω εκείνος ο συνετός φίλος που καθοδηγεί για να παρθούν οι σωστές αποφάσεις και επιλογές. Αρκετά τα αναπάντητα ερωτήματα, για τα οποία δε διατίθεμαι να δώσω απαντήσεις ακόμα κι αν τις είχα. Ήθελα, όμως, να μοιραστώ αυτόν τον προβληματισμό. Και επιμένω στην αρχική ερώτηση… Πού κρύφτηκαν οι μέντορες, αδέρφια;
Ένας από τους δικούς μου μέντορες δεν κρύφτηκε κάπου εδώ κοντά… παρόλο που συνεχίζει να με καθοδηγεί πνευματικά.
Για αυτό το λόγο, οι παραπάνω γραμμές αποτελούν φόρο τιμής, σεβασμού και θύμησης στον κύριο Κ.