Μένη ΚουτσοσίμουΆρθρο: Μένη Κουτσοσίμου
Ψυχολόγος – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
ΜΔΕ στην Κοινωνική Ψυχιατρική-Παιδοψυχιατρική
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων
Μεταδιδάκτωρ Ιατρικής Παν/μίου Ιωαννίνων στην Ποιότητα Υπηρεσιών
Αη-Βασίλης: Ποιος να μου το ‘λεγε, πως θα ερχόταν μια μέρα που θα αποζητούσα με λαχτάρα να έχω όλο και περισσότερη δουλειά για να μην σκέφτομαι… να προσπαθώ να κάνω τη ζωή μου απαιτητική, σε σημείο θλίψης… Ε τον τελευταίο καιρό, κάπως έτσι μου φαίνονται τα πράγματα. Λες και το σώμα μου παραδομένο, έχει μπει στον αυτόματο πιλότο και κάνει όλα τα γνωστά και τετριμμένα χωρίς τη δική μου συμμετοχή.
Ψυχοθεραπευτής: Άρα το μεγάλο ερώτημα είναι: Εσύ και το μυαλό σου, που βρίσκεστε;
Αη-Βασίλης: Στο επίκεντρο της προσοχής… στα αζήτητα… Υπήρχε μια εποχή που δε με απογοήτευαν τόσο οι άνθρωποι και ακόμη και τις χειρότερες συμπεριφορές, τις αντιμετώπιζα με τη δύναμη της λογικής. Όμως τους τελευταίους μήνες κάτι έχει αλλάξει. Έπαψα να ενδιαφέρομαι για το αν θα απαντήσω στις προκλήσεις, τη βλακεία ή την ξεροκεφαλιά των γύρω μου. Κάτι μούδιασε μέσα μου. Δεν είναι δική μου δουλειά να μάθω σε οποιονδήποτε τρόπους, συμπεριφορά ή σεβασμό. Η γυναίκα μου πιστεύει ότι έχω κατάθλιψη. Όμως σαν να είναι πολύ περισσότερα. Μαζί με αυτό το μούδιασμα, έχασα την επιθυμία να αλλάξω τις συνθήκες προς το καλύτερο, να μάθω καινούργια πράγματα, να εξελίξω τη δουλειά μου, τις σχέσεις μου και τις ιδέες μου. Κάθε χρόνο, τέτοια περίοδο, κάνω την αυτοκριτική μου… σαν να έρχονται όλες οι πικρές αλήθειες μαζί… ο κόσμος έχει γίνει βρώμικος, άδικος και μοχθηρός – ιδέες, όνειρα, επιθυμίες καταπατούνται από όσους έχουν ισχύ ή κάτω από το βάρος της ανάγκης για επιβίωση. Οι κοινωνίες σας, κάθε άλλο παρά άγιες είναι, αφού τα τελευταία χρόνια έχω συνειδητοποιήσει ότι μέσα στην αγκαλιά τους, τα όνειρά σας βιώνουν την πιο βίαιη ασφυξία. Και ο έρωτας; Ο έρωτας δεν φαντάζει τίποτα περισσότερο από μια παιδική φαντασίωση, ένα ξεθωριασμένο όνειρο που δε θυμάσαι παρά μόνο αμυδρά όταν ξυπνάς το πρωί… τα παιδιά δεν ονειρεύονται πια… αν δεις τι μου ζητάνε στα γραμματάκια τους, θα φρίξεις… είναι μάταιο να ελπίζω ότι μπορεί ν’ αλλάξει κάτι…
Ψυχοθεραπευτής: Μήπως θέλεις να προσδιορίσεις ποια είναι η δική σου θέση σε αυτό το θέατρο του παραλόγου που βιώνεις; Ναι, η ζωή μπορεί να είναι άδικη – εσύ γιατί θα πρέπει ή να υπομένεις ή να αφομοιωθείς από την αδικία; Ναι, οι άνθρωποι είναι ανήθικοι – εσύ γιατί θα πρέπει είτε να τους αποδεχθείς, είτε να απομονωθείς από αυτούς; Και τα παιδιά; Πώς θα τους εξηγούσες την απουσία σου;
Αη-Βασίλης: Δεν ξέρω πώς να σου το πω… Υπάρχουν μερικές μαγικές στιγμές. Είναι μόνο στιγμές, δευτερόλεπτα μέσα στο χρόνο που αισθάνεσαι πως η ζωή σου βρίσκεται στο σωστό μονοπάτι κι εσύ εκπληρώνεις τις δυνατότητές σου στο έπακρο. Και αυτό το οφείλω στις παιδικές ψυχές. Αλλά νιώθω ότι η μαγεία έχει χαθεί… ακόμη και στα μάτια τους.
Ψυχοθεραπευτής: Να σου το θέσω λιγάκι διαφορετικά. Οι άνθρωποι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: αυτούς που σηκώνονται όρθιοι μετά από μια απογοήτευση κι αυτούς που μένουν κάτω και εγκαταλείπουν την προσπάθεια. Για παράδειγμα, η καμηλοπάρδαλη γεννά τα παιδιά της όρθια, αφήνοντάς τα να πέσουν από ψηλά. Και δεν φτάνει αυτό, όταν πετύχουν να σηκωθούν στα αδύναμα ποδαράκια τους, τους δίνει μία και τα ξαναρίχνει κάτω. Μήπως γνωρίζεις τους λόγους που επιλέγει αυτή την τακτική;
Αη-Βασίλης: Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι.
Ψυχοθεραπευτής: Να σε βοηθήσω; Για να εκπαιδεύσει τα μικρά της. Να είναι έτοιμα για το ταξίδι τους στη φύση και να μειώσει τους κινδύνους. Θεωρητικά λοιπόν, εμείς οι άνθρωποι μεγαλώνουμε στην ασφάλεια και την αγάπη που συνήθως πνίγει, δεν εκπαιδεύει. Πώς επιλέγεις λοιπόν να τα παρατήσεις αυτή τη χρονική στιγμή; Κατανοώ ότι υπάρχουν άνθρωποι που εκτιμούσες ή σεβόσουν και σε έχουν απογοητεύσει κι εσύ κάθεσαι με σταυρωμένα τα χέρια κι αφήνεις τις μέρες να περνούν. Το ίδιο ενδεχομένως να ισχύει και για τον επαγγελματικό τομέα στον οποίο έχεις ρίξει το βάρος σου, συνειδητοποιώντας ότι με το ζόρι κρατιέσαι να μην αρπάξεις μια βαριοπούλα και να πάρεις στο κυνήγι κάθε ένοχο.
Αη-Βασίλης: Ναι, έτσι… Γιατί νιώθω ότι η υπομονή μου έχει ματώσει;
Ψυχοθεραπευτής: Δυνατή η ερώτησή σου. Όπως καταλαβαίνω, νιώθω ότι βρίσκεσαι σε μια περίοδο της ζωής σου που αντιλαμβάνεσαι ότι αυτό που χαρακτηρίζει κάθε άνθρωπο δεν είναι μόνο οι προθέσεις και οι πράξεις του, αλλά και τα πιστεύω του που καθρεφτίζονται σε αυτές. Από τη στιγμή επομένως που τα δικά σου πιστεύω περιλαμβάνουν έννοιες όπως μαχητικότητα, θάρρος και πάθος για το καλύτερο, είναι λογικό να δώσεις παραπάνω από μία ευκαιρίες στους ανθρώπους να αποδείξουν την αξία τους. Από την άλλη πλευρά, πιστεύεις φανατικά ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να μεταμορφωθεί στην καλύτερη εκδοχή του, αρκεί να προσπαθήσει, να έχει θέληση και την κατάλληλη υποστήριξη. Με άλλα λόγια, όλο αυτό το διάστημα ήλπιζες ότι οι γύρω σου θα ανοίξουν τα μάτια τους, θα αποφάσιζαν να αλλάξουν, θα προσπαθούσαν να βελτιωθούν γιατί αυτό είναι τελικά το νόημα του να ζεις. Εκεί έκανες το λάθος εντέλει: πίστεψες ότι οποιοσδήποτε μπορεί να φτάσει στο ύψος των πιστεύω σου. Επομένως, όσο πιο γρήγορα καταλάβεις ότι δεν είναι δική σου ευθύνη να δώσεις φως στους τυφλούς, τόσο πιο γρήγορα θα βρεις τη χαμένη σου αποφασιστικότητα. Πώς πιστεύεις ότι θα ήταν ο ιδανικός κόσμος για Εσένα;
Αη-Βασίλης: Θα ήταν μια επικράτεια ομορφιάς και δικαιοσύνης. Όμως τι λέω; Μπορούν να συνυπάρξουν αυτά τα δύο; Λένε ότι η ομορφιά διαφθείρει, σωστά;
Ψυχοθεραπευτής: Και ναι και όχι. Γιατί η ομορφιά δεν είναι μια έμφυτη ιδιότητα, αλλά απαιτεί ένα εκπαιδευμένο μυαλό και δύο έμπειρα μάτια που μπορούν να αντιληφθούν τον κόπο, τις θυσίες και τον χρόνο που έχει απαιτηθεί για να δοθεί σε οποιαδήποτε μορφή μια αύρα ομορφιάς. Οι όμορφοι άνθρωποι δεν προκύπτουν τυχαία. Συνεπώς να υποθέσουμε πως ως δικαιοσύνη για εσένα, δε μπορεί να εννοηθεί ως τίποτα λιγότερο από την υποχρέωση που έχει κάθε άνθρωπος απέναντι στον εαυτό του να δημιουργήσει ομορφιά; Στην εργασία του, στις σχέσεις του, στην ψυχή του…
Αη-Βασίλης: Ναι, έτσι είναι και για να είμαστε ειλικρινείς, εδώ και περίπου ένα εξάμηνο αισθάνομαι αυτή τη δυσαρμονία στην καθημερινότητά μου, στις συναναστροφές μου και σε όσα συνθέτουν το άμεσο περιβάλλον μου. Όλο και πιο συχνά πιάνω τον εαυτό μου να σκέφτομαι στα άκρα. Τις μισές μέρες αναρωτιέμαι αν έχει νόημα να συνεχίσω να προσπαθώ σ’ έναν κόσμο που κερδίζει η προχειρότητα, η βιασύνη, το θράσος και ο εκβιασμός. Τις άλλες μισές σκέφτομαι ότι πρέπει να δουλέψω πιο σκληρά από ποτέ, γιατί αν δεν κρατήσω την επαφή μου με την αποστολή μου και τους στόχους μου, θα χαθώ.
Ψυχοθεραπευτής: Αντιλαμβάνεσαι όμως ότι δε μπορείς να ακροβατείς πλέον σε αυτές τις ακραίες συμπεριφορές, γιατί είναι κάτι που βλάπτει και το μυαλό σου αλλά και το σώμα σου… κακή διατροφή, εξαρτήσεις, άστατος ύπνος;
Αη-Βασίλης: Ναι.
Ψυχοθεραπευτής: Σκέφτεσαι πώς θα ήταν αν προχωρούσες στην επιλογή σου; Μπορείς να αποφασίσεις αν θα θέσεις εαυτόν εκτός αυτού του βρώμικου παιχνιδιού ή να αφοσιωθείς στους στόχους σου με συνέπεια, γνωρίζοντας όμως ότι η όποια νίκη σου θα έρχεται μετά από πολλαπλάσιο κόπο και χωρίς την αναγνώριση που της αξίζει.
Αη-Βασίλης: Να επιλέξω; Πώς;
Ψυχοθεραπευτής: Από το να βασανίζεσαι, ναι, είναι καλύτερα να επιλέξεις. Στην πρώτη περίπτωση, είναι πολύ πιθανό να αποφασίσεις μια ριζική αλλαγή προτεραιοτήτων. Στη δεύτερη περίπτωση, είναι πολύ πιθανό να προχωρήσεις στην αναζήτηση νέων συνεργατών ή συνοδοιπόρων στην πορεία σου. Κάτι που σημαίνει ότι αν δεν απολαμβάνεις υποστήριξη, προχωράς σε ρήξεις μαζί τους. Αν πάλι δεν μπορείς να βρεις κατάλληλους συνεργάτες ή συνεταίρους από το κύκλο των επαφών σου, ενδέχεται να αναζητήσεις πλέον υποστήριξη πέρα από τα στενά όριά σου. Ο τρόπος που νιώθεις είναι μία σαφής ένδειξη, ότι όχι μόνο θέλεις να αισθανθείς περιστοιχισμένος ξανά από πρόσωπα που μοιράζεσαι κοινό τρόπο σκέψης και ιδανικά, αλλά επιθυμείς να ξεμπερδεύεις με σχέσεις και επιλογές που σε δελεάζουν να χάσεις αυτή την εικόνα του ιδανικού κόσμου που θέλεις να φτιάξεις για τον εαυτό σου και τους κοντινούς σου ανθρώπους. Γιατί μπορεί να είσαι αρκετά ώριμος για να αναγνωρίσεις ότι δε θα καταφέρεις ποτέ να αγγίξεις το ιδανικό, αλλά είσαι πάντα αρκετά νέος για να μη σταματήσεις να το κυνηγάς. Γιατί τι άλλο κάνει η ομορφιά στη ζωή μας εκτός από το να μας κρατά για πάντα νέους;
Αη-Βασίλης: (γέλια) Ώριμος ναι, νέος όχι… αλίμονο, έχω ασπρίσει. Υπάρχουν περίοδοι μέσα μου που η προσπάθεια να βρω μια θέση στο κόσμο για την ψυχή μου φαντάζει με έργο υπεράνθρωπο. Κανείς δε μπορεί να καταλάβει πώς είναι η ζωή μέσα από τα δικά μου μάτια, πώς είναι να ζεις συνεχώς με το φορτίο των αναμνήσεων, την επίγνωση του χρόνου που έχει περάσει και δεν πρόκειται ούτε να γυρίσει πίσω, ούτε να σου επιστρέψει τις λάθος αποφάσεις, εκτιμήσεις και επιλογές. Κάτω από το βάρος αυτών των βιωμάτων είναι που προσπαθώ να προσδιορίσω εκ νέου ποιος είμαι, τι επιθυμώ για το άμεσο μέλλον και ποιος είναι ο τόπος που η παιδική ψυχή μου θα νιώθει σπίτι της.
Ψυχοθεραπευτής: Ας υποθέσουμε λοιπόν πως ήρθε η ώρα σοβαρών ξεκαθαρισμάτων σε όλα τα δωμάτια της ψυχής σου. Έχεις έρθει σε ειρήνη με το παρελθόν σου ή συνεχίζει να επηρεάζει τις αποφάσεις και τις επιθυμίες σου σε αυτό τον τομέα;
Αη-Βασίλης: Γιατί να σκαλίζω τώρα αυτές τις πληγές;
Ψυχοθεραπευτής: Η απάντηση που ψάχνεις βρίσκεται στο… μέλλον. Αυτή τη στιγμή έχεις παγώσει μπροστά από έναν βράχο, δεν κάνεις καμία κίνηση να τον μετακινήσεις και περιμένεις να εξαφανιστεί. Ο βράχος είναι οι προσδοκίες σου ή, πιο σωστά, οι ανεπιβεβαίωτες, χαμένες προσδοκίες σου. Σηκώνεις το βλέμμα και δεν υπάρχει τίποτα στο παρόν που να σου δίνει έστω μια μικρή ελπίδα ότι θα πετύχεις τους στόχους που είχες θέσει τα τελευταία χρόνια. Επιβιώνεις μέρα με την ημέρα, κάτι που δεν είναι κατακριτέο, αλλά δεν είναι αυτό που είχες σχεδιάσει και που σου αναλογεί με βάση τον κόπο σου.
Αη-Βασίλης: Ναι… έτσι είναι.
Ψυχοθεραπευτής: Όπως καταλαβαίνω από τον τρόπο που νιώθω ακούγοντάς σε, έχεις ήδη εισέλθει σε μια φάση της ζωής σου, που προτεραιότητα είναι η ανανέωση ερεθισμάτων, είτε με τη μορφή νέων γνώσεων, είτε με τη μορφή ταξιδιών, για σένα αυτή τη φορά, όχι για τους άλλους. Πώς θα καταφέρεις όμως να δώσεις αυτή τη μάχη με τους ανθρώπους εκεί έξω, αν πρώτα δεν την κερδίσεις με τα φαντάσματα των φόβων και των αναμνήσεων εντός σου; Πώς θα απολαύσεις το καινούργιο αν συνεχώς βάζεις αναχώματα εντός σου και συγκρίνεις κάθε νέα πληροφορία, γνώση, γνωριμία με κριτήρια και φίλτρα του παρελθόντος; Αν δεν καταφέρεις να κερδίσεις αυτή τη μάχη, κανένα όραμά σου για το μέλλον δε θα μπορεί να λειτουργήσει ή να πραγματοποιηθεί. Και αυτό είναι το στοίχημα: να έχεις ένα όραμα για το μέλλον, όπου η ψυχή σου θα βρίσκει στην καθημερινότητα, στον υλικό κόσμο των περιορισμών και των υποχρεώσεων τα οχήματα, τους στόχους και τους ανθρώπους που θα νιώθει δικούς της. Αλλά το πρώτο όχημα της ψυχής σου είναι το δικό σου σώμα. Ο πρώτος στόχος της είναι να αισθάνεσαι εσύ ολοκληρωμένος. Ο πρώτος άνθρωπος που θα πρέπει να νιώθει δικό της είσαι εσύ, με όλα τα προτερήματα και τις αδυναμίες σου, με όλες τις αναμνήσεις και τα όνειρά σου. Οπότε, μήπως τελικά το πιο υπεράνθρωπο έργο είναι να κοιτάξεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη και να του πεις «Σε αποδέχομαι, μη φοβάσαι… καλά τα κατάφερες μέχρι εδώ»;
Αη-Βασίλης: Κάποτε δεν είχα την παραμικρή αμφιβολία ότι τα όνειρα μπορούν να γίνουν πραγματικότητα αρκεί να το θελήσω. Ξαφνικά όμως νιώθω ότι μπήκαν πολλά κριτήρια και πολλά «αν» που στέκονται εμπόδιο σε κάθε στόχο και επιθυμία. Κι όχι μόνο. Ξαφνικά κατάλαβα ότι όσο περισσότερο πιστεύω σ’ έναν στόχο, όσο πιο πολύ επιθυμώ να επιτύχω, όλο και περισσότεροι κοντινοί, οικείοι μου άνθρωποι βρίσκονται απέναντί μου αντί να στέκονται στο πλευρό μου. Νιώθω ότι προσπαθώ μόνος.
Ψυχοθεραπευτής: Οι απογοητεύσεις που έχεις βιώσει από ανθρώπους που θεωρούσες οικογένειά σου ή/και από την ίδια την οικογένειά σου, καλό είναι να πάψουν να σε πληγώνουν, αλλά να γίνουν καύσιμο για να αποδεχτείς μερικές οδυνηρές αλήθειες. Η οικογένειά σου μπορεί να έχει προσκολληθεί σε μια εικόνα για εσένα που έχει από καιρό πάψει να σε εκφράζει. Τα όνειρα που κάποτε κυνήγησες κι εκείνοι ενέκριναν, έχουν πλέον δώσει τη θέση τους σε επιδιώξεις (προσωπικές και επαγγελματικές) που δεν μπορούν ούτε να κατανοήσουν, ούτε να εγκρίνουν. Ακριβώς σε αυτή τη στάση τους βρίσκεται και η πηγή όλων των αμφιβολιών. Κανείς δεν πρέπει να έχει το δικαίωμα να εγκρίνει τα δικά σου όνειρα, παρά μόνον εσύ. Κάποια στιγμή στο παρελθόν έδωσες ελευθέρας σε κάποιους να θεωρούν ότι έχουν δικαίωμα να αποφασίζουν για εσένα, χωρίς εσένα. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αλλάξεις τώρα, όσο είναι νωρίς, όσες ρήξεις κι αν περιλαμβάνει, όσο πόνο κι αν μπορεί να σου προξενήσει. Βλέπεις, σε αντίθετη περίπτωση θα αναγκάζεσαι κάθε φορά να υποχωρείς, να αρνείσαι εκείνο το κομμάτι του εαυτού σου που είναι το πιο προσωπικό, το πιο ιδιωτικό: θα αρνείσαι τις προσωπικές σου ανάγκες. Και σύντομα θα φτάσεις στο σημείο να μην έχεις ενδιαφέρον για τη ζωή και τους ανθρώπους – θα γίνεις με άλλα λόγια μια σκιά σου που αγάπησαν όσοι σε αποδέχονται. Μόνο κοντά στους ανθρώπους που σε γνωρίζουν και σε αποδέχονται διαχρονικά γι’ αυτό που είσαι, θα καταφέρεις να νιώσεις την καρδιά σου να χτυπά ξανά, δυνατά. Κοντά τους θα πάρεις πίσω λίγη από τη δύναμη και την υποστήριξη που τους έδωσες στο παρελθόν για να δώσεις μια από τις πιο σημαντικές μάχες σε αυτή την εποχή που διανύεις: τη μάχη να ορίζεις Εσύ και μόνο Εσύ την πορεία σου και να έχεις την ευθύνη και τις συνέπειες των αποφάσεών σου. Αυτή και μόνο αυτή η νίκη είναι που θα κατατροπώσει όλες τις αμφιβολίες σου.
Αη-Βασίλης: Σαν να έχεις δίκαιο… όλο αυτό με τις ανθρώπινες σχέσεις και το πώς με βλέπουν οι άλλοι, μοιάζει με βόλτα στο δωμάτιο με τους καθρέφτες. Ξέρεις, αυτά τα δωμάτια που υπήρχαν παλιά στα Λούνα Παρκ, που αποτελούνταν από διαδρόμους με καθρέφτες που έδειχναν το είδωλό σου παραμορφωμένο. Κάποιοι σε έδειχναν ψηλό, κάποιοι σα νάνο. Κάποιοι σου έδιναν σχήμα μπουκαλιού και κάποιοι παραφούσκωναν το κεφάλι σου και έδειχναν το σώμα σου σαν οδοντογλυφίδα. Αυτό εννοείς;
Ψυχοθεραπευτής: Ναι, ακριβώς αυτό. Ίσως να μην το αντιλαμβάνεσαι ακόμη σε όλες του τις διαστάσεις, αλλά εδώ και πολύ καιρό, αυτή είναι η κατάσταση που βιώνεις με τους ανθρώπους που συναναστρέφεσαι. Καθρεφτίζουν ο καθένας πίσω σε εσένα μια εικόνα του εαυτού σου παραμορφωμένη διαφορετικά. Για κάποιους είσαι σκληρός και για άλλους πολύ μαλακός. Κάποιοι σε κατηγορούν ότι είσαι αναίσθητος, εγωιστής και άλλοι ότι γιατί γίνεσαι θύμα και είσαι πολύ αδύναμος να υποστηρίξεις τον εαυτό σου.
Αη-Βασίλης: Και τι είμαι από όλα τελικά; Ποια είναι η πραγματική εικόνα μου; Ποια στοιχεία επικρατούν στον χαρακτήρα μου σε αυτή τη φάση της ζωής μου;
Ψυχοθεραπευτής: Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που καλείσαι να ψηλαφήσεις και να αρχίσεις να απαντάς ως ένα βαθμό σιγά σιγά, από την αρχή… αγκαλιάζοντας το παρελθόν σου.
Αη-Βασίλης: Και πώς ξεκινά κανείς ένα τέτοιο ταξίδι;
Ψυχοθεραπευτής: Ας πούμε ότι χρειάζεται αρχικά να ανοίξεις τα μάτια σου και να παρατηρήσεις εσύ ο ίδιος τη συμπεριφορά σου, αντί να ρωτάς τους άλλους τη γνώμη τους. Ποιες συμπεριφορές βγάζουν το χειρότερο εαυτό σου; Ποιοι άνθρωποι σε κάνουν να νιώθεις άνετα; Πότε αισθάνεσαι ότι σε κρίνουν άδικα και πότε μπορείς να δεχτείς την κριτική; Μόνο με αυτό τον τρόπο θα μπορέσεις να σπάσεις και το πιο σημαντικό γρίφο, το τι σου συμβαίνει με τις σημαντικές σχέσεις της ζωής σου. Γιατί είναι ήδη εμφανές ότι έχει αρχίσει να σε κουράζει αυτό το κρυφτό: «Τι έχεις; Τίποτα.», «Είσαι καλά; Μια χαρά.», «Σου συμβαίνει κάτι; Όχι, όλα καλά.» κτλ, αλλά και η συνεχής ένταση με τους άλλους. Αυτή τη φορά σου προτείνω να αφήσεις τους άλλους να σε αναζητήσουν, αντί να τρέχεις από πίσω τους και να ικανοποιείς τις επιθυμίες τους. Να αποσυρθείς και να περιμένεις από εκείνους να σου προσφέρουν το ενδιαφέρον, τη χαρά και την ψυχαγωγία. Κι ενώ θα περιμένεις, εκείνοι θ’ ανοίξουν πρώτοι τα χαρτιά τους, θα επιδιώξουν τη σύγκρουση ή τη ρήξη μαζί σου. Με απλά λόγια, η στρατηγική σου αλλάζει και αντί να είσαι εσύ το είδωλο, γίνεσαι ο καθρέφτης των άλλων. Κάποιοι θα το αποκαλούσαν εκδίκηση, όμως εσύ ξέρεις ότι είναι δικαιοσύνη. Και μάλιστα μια δικαιοσύνη που θα σου αποδείξει ποιοι είναι οι άξιοι και ποιοι οι σκάρτοι.
Αη-Βασίλης: Δικαιοσύνη και αναγνώριση… μαζί! Όχι να με αναζητούν μόνο για να τους φέρνω δώρα. Μόνο γι’ αυτό μ’ έχουν ανάγκη.
Ψυχοθεραπευτής: Πότε επέτρεψες στον εαυτό σου να μασάει από ψεύτικα διλλήματα; Είσαι ένας άνθρωπος με δεξιότητες και υψηλότερη αντίληψη από το μέσο όρο. Προσπαθείς να μαθαίνεις, να εξελίσσεσαι και να μεταδίδεις όσα γνωρίζεις. Έχεις προικιστεί με τη δύναμη να σκέφτεσαι εξίσου δυνατά όσα νιώθεις και δεν αφήνεις τα ρευστά συναισθήματά σου να κυβερνούν τις αποφάσεις σου. Έχεις αποκομίσει τεράστια εμπειρία, γνωρίζεις από μακριά να διαχωρίζεις το καλό από το κακό, κουβαλάς σοφία μέσα σου. Με απλά λόγια είσαι ένα χρήσιμος, σύγχρονος και ερωτεύσιμος άνθρωπος – που του αξίζει η προσοχή και όχι η λύπηση, που τον χαρακτηρίζει η αξία και όχι η θυσία. Βλέπεις, η πραγματική απογοήτευση δεν είναι αυτή που δοκιμάζεις από τους γύρω σου. Είναι αυτή που έχεις επιτρέψει στον εαυτό σου να σε χαρακτηρίζει. Αυτό είναι που καλείσαι να κατανοήσεις και να αποδεχθείς. Αν το καταφέρεις, θα έχεις κάνει ένα τεράστιο βήμα στην προσπάθεια να θυμηθείς ποιος πραγματικά είσαι.
Αη-Βασίλης: Δεν είμαι από τους ανθρώπους που θα βγουν έξω να διατυμπανίσουν τη δύναμή τους. Άλλωστε δεν σου κρύβω ότι ποτέ δε θεωρούσα ότι η δύναμη είναι ένα προσόν που πρέπει να διαφημίζεται ή να χρησιμοποιείται ως στοιχείο υπηρηφάνειας. Και ίσως τελικά αυτή να είναι η μεγαλύτερη δύναμη από όλες που διαθέτω: να μπορώ να κρατώ τα ουσιώδη.
Ψυχοθεραπευτής: Ωραία… κοιτώντας λοιπόν πίσω στο χρόνο, χρειάζεται να νιώσεις ότι κατάφερες να πετύχεις αυτά που ονειρευόσουν. Ήδη ξεκίνησε μια περίοδος της ζωής σου που επίκεντρο του ενδιαφέροντός σου θα είναι να δημιουργείς, να ξεχωρίζεις μέσα από τις πράξεις και τις δεξιότητές σου και να νιώθεις υπερήφανος για τον εαυτό σου. Ολοκληρώνοντας τη συνεδρία μας για σήμερα, κλείνοντας μαζί σου τη χρονιά που φτάνει στο τέλος της, τι θα ευχόσουν αλήθεια να γίνει στη νέα που έρχεται;
Αη-Βασίλης: … Να ξυπνήσουν τα Απωθημένα.
Και του χρόνου!
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Yalom I. (2002). Στο ντιβάνι. Εκδόσεις Άγρα.