Μένη ΚουτσοσίμουΆρθρο: Μένη Κουτσοσίμου
Ψυχολόγος – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
ΜΔΕ στην Κοινωνική Ψυχιατρική-Παιδοψυχιατρική
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Ιωαννίνων
Μεταδιδάκτωρ Ιατρικής Παν/μίου Ιωαννίνων στην Ποιότητα Υπηρεσιών
Μεγαλώνουν οι μέρες αναλογικά.
Εκθετικά οι πόθοι.
Ο Αύγουστος κάνει παιχνίδι.
Η επιδίωξη της ευτυχίας κατέχει δεσπόζουσα θέση στη ζωή μας… και είναι ελάχιστες οι δραστηριότητες που αποκαλύπτουν τη δυναμική αυτής της αναζήτησης – εσωτερικής πρωτίστως, με όλο το ζήλο και τα παράδοξα που τη διέπουν – όσο τα ταξίδια μας στους προορισμούς που έχουμε ονειρευτεί. Κι όσο τα ταξίδια δεν έχουν φωνή, δηλώνουν ξεκάθαρα ποιος πιστεύουμε ότι είναι ο σκοπός της ζωής μας, αν δεν είχαμε από πάνω το ζυγό της δουλειάς και τον αγώνα της επιβίωσης.
Έχεις θέσει ποτέ στον εαυτό σου το ερώτημα:
Γιατί να κάνω κάποιο ταξίδι;
1η στάση στη διαδρομή
Η σχέση ανάμεσα στις προσδοκίες σου και στο ταξίδι αυτό καθ’ εαυτό.
Είμαι εξοικειωμένη με τη σκέψη ότι, στην πραγματικότητα, κανένα ταξίδι δεν είναι όπως το προσμένω – για τον απλούστατο λόγο ότι η πραγματικότητα, διαφέρει. Από τον κυλιόμενο διάδρομο στην αίθουσα αναμονής αφίξεων, μέχρι την είσοδο στο δωμάτιο φιλοξενίας που έχω επιλέξει, υπάρχει βουβός χρόνος… σκηνές που σίγουρα δεν έχω προβλέψει και δεν έχω φανταστεί.
Η τάση αυτή να ξεχνάμε ότι στον κόσμο υπάρχουν πολλά περισσότερα πράγματα, πέρα από εκείνα που περιμένουμε πώς και πώς να δούμε, οφείλεται μάλλον κατά ένα μέρος στην αλόγιστη πληροφορία που ρέει στο διαδίκτυο και στα έργα τέχνης. Επιλεκτικότητα και απλούστευση που η ζωή φροντίζει δυστυχώς να εξαντλεί στα όρια μιας αφήγησης επαναλαμβάνοντας τα ίδια και τα ίδια, δίνοντας έμφαση σε λάθος σημεία.
Και με όλα αυτά εξηγείται ενδεχομένως το παράξενο φαινόμενο ότι είναι ίσως ευκολότερο να βιώνουμε τα πολύτιμα στοιχεία μέσω της αφήγησης των άλλων ή της προσμονής, παρά στην πραγματικότητα. Η φαντασία που επενδύεις στην προσμονή της στιγμής, συμπιέζει και παραλείπει, κόβει και κρύβει τα πληκτικά διαστήματα και χωρίς να ψεύδεται ή να καλλωπίζει, προσδίδει στη ζωή μια ζωντάνια και μια συνάφεια που μπορεί να χάνονται από τα μάτια σου, όταν σε περισπά η πολυπλοκότητα και η ασάφεια του παρόντος.
Η μνήμη όμως λειτουργεί κι εκείνη επιλεκτικά και απλουστευτικά, όπως η προσμονή… σαν φωτογραφικό φιλμ που μνήμη και φαντασία καλύπτουν συγκεκριμένα ενσταντανέ.
2η στάση στη διαδρομή
Εντοπίζοντας το κενό μεταξύ νου και σώματος.
Απαιτείται ο συντονισμός των δύο επιμέρους στοιχείων για την απόλαυση του ταξιδιού χωρίς ιδιοτροπίες. Το σώμα πονά, δεν βολεύεται σε κρεβάτια και μαξιλάρια, διαμαρτύρεται γα ζέστη και κουνούπια, δυσκολεύεται να αποκοιμηθεί… ο νους, προσκολλημένος στις λεπτομέρειες και σε ανησυχίες με ασήμαντες αφορμές, του τύπου πώς θα είναι στην επιστροφή, τι υποχρεώσεις με περιμένουν.
Σύμφωνα λοιπόν με όλες τις ενδείξεις, όσο κι αν εμείς προσμένουμε μία συνεχή, αδιάλειπτη απόλαυση, η αναμενόμενη ευτυχία που μας προσφέρει η διαμονή μας εκεί, συνιστά ένα φαινόμενο σύντομο και μη μεθοδεύσιμο… μακριά από την πραγματικότητα κάνεις όνειρα, που διαρκούν παρά μόνο κάποιες στιγμές… μέχρι που εξαφανίζεται και η ωραία θέα από μπροστά μας, όπως χάνεται και το γύρω μας στην καθημερινότητα.
Έτσι λοιπόν ανακαλύπτεις ότι ο μελαγχολικός εαυτός που ήξερες από την καθημερινότητά σου, σε ακολουθεί πεισματικά στο μέρος αυτό που ακόμη και ο αέρας αποτελείται από κάποια ουσία αλλιώτικη, πιο γλυκιά.
Ως απόρροια, σου είναι δυστυχώς πολύ δύσκολο να θυμηθείς τη σχεδόν μόνιμη ενασχόλησή σου με το μέλλον, καθώς όταν επιστρέφεις από ένα ταξίδι, το πρώτο ίσως που απαλείφεται από τη μνήμη σου είναι αυτό ακριβώς – ο χρόνος που ανάλωσες με σκέψεις για τα αντικείμενα, ο χρόνος που πέρασες σε μέρη διαφορετικά από εκείνο στο οποίο είχες βρεθεί.
3η στάση στη διαδρομή
Η επιστροφή στις αναμνήσεις…
Ελάχιστα από τα συναισθήματα που σου προκαλούν οι διάφοροι τόποι αποδίδονται επαρκώς με μονολεκτική διαπίστωση… στοιβάζεις άχαρα τις λέξεις για να μεταφέρεις το πώς ένιωσες, με συνεκδοχές στις ερμηνείες των άλλων.
Η αξία του τοπίου δεν εξαντλείται με βάση μόνο τα τυπικά κριτήρια της αισθητικής (αρμονία χρωμάτων και διευθέτησης γραμμών) και τις πρακτικές και οικονομικές παραμέτρους… παρά στην αίσθηση του ανώτερου, του υπέρτατου… δεν είναι όλα τα τοπία ίδια, καθώς θα συναντήσεις αθώα και ουδόλως επικίνδυνα, δουλικά στη βούλησή σου.
Υπάρχουν όμως κι εκείνα που δεν υποτάσσονται… και δεν τα κατακτάς, όσες φορές κι αν επιστρέψεις.
Η ικανότητά μας να βρεθούμε σε κάποιο μέρος ατίθασο, βελτιώνεται όταν δεν έχουμε να αντιμετωπίσουμε την πρόσθετη πρόκληση να παραμένουμε εκεί, φύσει και θέσει.
Και κάπου εκεί το ερώτημα που με συντροφεύει, μέχρι τον επόμενο σταθμό…
Με ποιανού διαταγή και υπόδειξη προορίστηκε αυτός ο τόπος και αυτός ο χρόνος για μένα;
Θα με ταξιδέψεις;
Ορκίζομαι… στα ταξίδια που θα χαράξουμε μαζί…
Προτεινόμενη βιβλιογραφία
Αλαίν ντε Μποττόν (2005). Η τέχνη του ταξιδιού. Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα.
Fullilove, Mindy Thompson (1996) Psychiatric implications of displacement: Contributions from the psychology of place. The American Journal of Psychiatry, 153.12: 1516-23.
Wilson A.E., Johnson R.M. 1985). Transposition in backward masking the case of the travelling gap. Department of Psychology. University of Manitoba, Winnipeg, Manitoba, Canada R3T 2N2. Volume 25, Issue 2, 1985, Pages 283–288