Θοδωρής ΚούκιαςΚείμενο: Θοδωρής Κούκιας
Σαν βρεθείς στη Νέα Υόρκη παθαίνεις το εξής παράδοξο: από τη μια εκστασιάζεσαι από τους ουρανοξύστες, τις τεράστιες φωτεινές επιγραφές και τις ορδές όλων των πολιτισμών της γης που βρίσκονται σε έναν διαρκή παροξυσμό και από την άλλη σε πιάνει ένα déjà vu ότι τα έχεις ξαναζήσει όλα αυτά και ότι από στιγμή σε στιγμή θα ξεμυτίσει από κάποια καφετέρια ο Ρος φωνάζοντας «we were on a break…»
Αν υπήρχε βραβείο καλύτερου μάρκετινγκ πόλης, η Νέα Υόρκη θα το κέρδιζε επάξια. Σε κανένα άλλο σημείο της γης δεν αισθάνεσαι τόσο οικεία ενώ μόλις προσγειώθηκες. Κι αυτό γιατί έχεις δει τις περισσότερες γωνιές της πόλης σε ταινίες, σειρές και video clips. Υπάρχει μάλιστα και σχετικό tour που σε ξεναγεί από τη γειτονιά της Carrie Bradshaw μέχρι τη γειτονιά των Friends. Προφανώς και θα αγοράσεις cupcake από το Magnolia Bakery, τόπο προσκυνήματος κάθε οπαδού του sex and the city –πως έχουμε εμείς την Παναγία Σουμελά ένα πράγμα– αλλά δεν θα ενθουσιαστείς ούτε με τη γεύση ούτε με το μαγαζί. Είπαμε όλα είναι μάρκετινγκ! Εγώ πάλι θα προτιμήσω τα κεκάκια με γλυκιά κολοκύθα που φτιάχνει ο φούρνος της κυρά-Βαγγελής στη γειτονιά μου.
Αυτά που είναι να δεις στη Νέα Υόρκη τα γνωρίζεις ήδη πριν ανοίξεις τον τουριστικό οδηγό. Το μυστικό είναι να οργανωθείς και να κλείσεις τα εισιτήριά σου ηλεκτρονικά για όποιο αξιοθέατο σε ενδιαφέρει, ώστε να αποφύγεις τις ουρές-φίδια στα εκδοτήρια. Ειδικά για το άγαλμα της Ελευθερίας καλή ιδέα θα ήταν να τα κλείσεις τουλάχιστον ένα μήνα νωρίτερα για να είσαι σίγουρος ότι θα βρεις θέση. Το περιβόητο άγαλμα έχει την πλάτη του γυρισμένη στο Μανχάταν και ατενίζει τον ωκεανό, μεταφέροντας το μήνυμα της ελπίδας σε κάθε θαλασσοδαρμένο μετανάστη. Ύψιστο σύμβολο ελευθερίας και αποδοχής! (Φορτώστε το σε ένα cargo μάστορες και φέρτε το καμιά βόλτα κατά ’δω… αντιμετωπίζουμε σοβαρό έλλειμμα αποδοχής…) Τα περισσότερα καραβάκια σε περνάνε πρώτα από το Liberty Island και με το ίδιο εισιτήριο σε μεταφέρουν στο διπλανό νησάκι, γνωστό ως Ellis Island, στο οποίο βρίσκεται ένα από τα πιο συγκινητικά μουσεία για τη μετανάστευση. Αναζήτησε στον αύλειο χώρο το «Wall of Honor» και ψηλάφησε τα χιλιάδες ονόματα των μεταναστών που πέρασαν από εκεί. Ίσως εντοπίσεις κάποιον συγγενή σου που έψαχνε το δικό του «αμερικάνικο όνειρο».
Τώρα αν θες το Μανχάταν χαλί στα πόδια σου η εύκολη λύση είναι το Empire State Building όπου θα πληρώσεις 52 δολάρια αν θες να φτάσεις μέχρι την κορυφή. Αν δε θες, κυρίως επειδή έχεις δει το Sleepless in Seattle περισσότερες φορές από την Αλίκη στο Ναυτικό και αρνείσαι να δόσεις τόσα χρήματα μια καλή εναλλακτική είναι το μπαρ του Rainbow room στην περιβόητη πλατεία Rockefeller, όπου η θέα είναι εξίσου συγκλονιστική και το ποτό σαφώς φθηνότερο. Αν πάλι δε θες να πληρώσεις τίποτα γιατί η θέα είναι δημόσιο αγαθό όπως και να το κάνουμε, διαλέγεις ένα όμορφο σούρουπο, ανεβαίνεις στην κρεμαστή γέφυρα του Brooklyn, μια από τις ομορφότερες και πιο προβεβλημένες του κόσμου, διασχίζεις δυο ατσάλινα χιλιόμετρα και βρίσκεσαι από το πολύβουο Μανχάταν στο εναλλακτικό Brooklyn. Κατά τον Μαγιακόσφκι άλλωστε «μια τέτοια γέφυρα, είναι η αλήθεια η ίδια». Μιας και έχεις πιάσει τις γέφυρες πετάξου και μέχρι τη High Line για να δεις πως μπορεί μια παλιά σιδηροδρομική γραμμή να μετατραπεί σε υπέργειο πάρκο!
Όταν τελειώσεις με τα αξιοθέατα που πάντα ήθελες να δεις, μπορείς να αρχίσεις να ανακαλύπτεις τη Νέα Υόρκη. Διότι η ουσία της μητρόπολης του κόσμου όπως και κάθε μεγαλούπολης κρύβεται στους δρόμους της, στις μη προβεβλημένες γωνιές της, στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρονται οι κάτοικοι, στο μετρό, στα βλέμματα, στο φαγητό, στις μυρωδιές, στα συνθήματα των τοίχων. Έχουν κάτι πολύ ιδιαίτερο οι Νεοϋορκέζοι που δεν έχω ματαδεί σε άλλη πόλη. Δεν ασχολούνται καθόλου με την πάρτη σου. Ακόμα και αν σκάσει στο βαγόνι του μετρό ο Λεμπρόν Τζέιμς ντυμένος κουνελάκι του Playboy, το πιθανότερο είναι ο Νεοϋορκέζος να μην γυρίσει καν να τον κοιτάξει, αντίθετα θα συνεχίσει να διαβάζει το βιβλίο του ή να τρώει το κολατσιό του ανεπηρέαστος από το οπτικό υπερθέαμα. Αν και μεταξύ μας καλή ιδέα θα ήταν να μη κολατσίσεις στο μετρό της Νέας Υόρκης αφού είναι μακράν το πιο βρώμικο που έχω συναντήσει στη ζωή μου, με τους αρουραίους να μπλέκονται κυριολεκτικά στα πόδια σου. Και κάπως έτσι αρχίζεις να βλέπεις με άλλο μάτι το Αττικό Μετρό όπου συγκριτικά χύνεις γάλα στο πάτωμα και το γλείφεις (μη το κάνεις όμως…)
Με το central park κοίτα να δεις τι γίνεται τώρα. Δεν κλέβει εύκολα τις εντυπώσεις κατά την ταπεινή μου άποψη. Κι αυτό γιατί όλοι μας σε κάποια στιγμή της ζωής μας έχουμε βρεθεί σε κάποιο μεγάλο πάρκο με λιμνούλες, γεφυράκια και ζωάκια, έχουμε κάνει τα πικ νικ μας στρωματσάδα στα γκαζόνια, έχουμε τρέξει και ποδηλατήσει σε αυτά. Ε, ένα ακόμη πάρκο είναι και το central park με τη διαφορά ότι καταλαμβάνει περίπου το ένα πέμπτο ολόκληρου του Μανχάταν (δεν το γυρίζεις απ’ άκρη σ’ άκρη με μια μέρα) και είναι περικυκλωμένο από τεράστιους ουρανοξύστες. Ίσως γι’ αυτό το αγαπά τόσο ο μέσος Νεοϋορκέζος. Γιατί του αντισταθμίζει τα ελλείμματα του σε οξυγόνο, πράσινο και απέραντη γαλήνη. Αν καθίσεις σε κάποιο παγκάκι που έχει μια μεταλλική ταμπελίτσα στην πλάτη του, με ονοματεπώνυμο και μια μικρή φράση χαραγμένα πάνω της, τότε μόλις εντόπισες κάποιο από τα λεγόμενα υιοθετημένα παγκάκια. Ναι μπορείς να υιοθετήσεις κάποιο παγκάκι στο central park και να βοηθήσεις και εσύ με τον τρόπο αυτό στη συντήρηση του πάρκου καταθέτοντας τον οβολό σου. Πόσο πάει ο οβολός; Όσο να αγοράσεις ένα μικρό αυτοκίνητο. Καπιταλισμός και στα παγκάκια λοιπόν ή πιο απλά του καπιταλισμού το κάγκελο.
Περιέργως όμως υπάρχουν τρόποι να γλιτώσεις έστω και λίγα ευρώ στην πόλη που έχει θεοποιήσει το χρήμα. Για παράδειγμα η είσοδος στο πολυθρύλητο –δικαίως– ΜoMA που φιλοξενεί μερικά από τα παγκοσμίως γνωστότερα έργα, είναι δωρεάν κάθε Παρασκευή από τις 16:00 και μετά. Στο άλλο πολιτιστικό στολίδι της πόλης, το περιβόητο MET, πληρώνεις κάτι συμβολικό αν θέλεις, διαφορετικά δανείζεσαι κάποιο από τα εισιτήρια που αφήνουν οι επισκέπτες με την έξοδό τους σε διάφορα εμφανή σημεία. Επίσης δωρεάν μπορείς να μπεις στην εξαιρετική δημόσια βιβλιοθήκη της πόλης, στο μουσείο μοντέρνας τέχνης του Bronx (αρκεί να αψηφήσεις τα όσα ακούγονται για τα γκέτο και την υψηλή εγκληματικότητα της περιοχής) και στη ζυθοποιεία του Brooklyn κάθε σαββατοκύριακο όπου θα σε τρατάρουν το κατιτίς τους.
Ρίξε μια περιφρονητική κλεφτή ματιά στο χρηματιστήριο και στην Wall street και κατευθύνσου με γοργούς ρυθμούς στο 9/11 Memorial, ίσως το πιο συναισθηματικά φορτισμένο σημείο ολόκληρης της πόλης. Δυο μαύροι καταρράκτες που μοιάζουν με φουτουριστικές δίνες βρίσκονται σε μικρή απόσταση μεταξύ τους, στις θέσεις που έστεκαν άλλοτε οι δίδυμοι πύργοι. Δύσκολο να μείνεις ασυγκίνητος. Δίπλα τους μια τεράστια μακέτα απεικονίζει μια κατάλευκη, μίνιμαλ εκκλησία που θαρρείς ότι βγήκε από τους πάγους. Πρόκειται για σχέδιο του Καλατράβα και αφορά στην ανέγερση της νέας ορθόδοξης εκκλησίας του Αγίου Νικολάου, αφού η προηγούμενη καταστράφηκε ολοσχερώς στην επίθεση της ενδεκάτης Σεπτεμβρίου.
Η αλήθεια είναι ότι για να καταλάβεις το Μανχάταν και να γίνεις έστω και για λίγο κομμάτι του μωσαϊκού του, θα πρέπει να εντοπίσεις σε ποια γωνιά της πόλης ανήκεις και να της αφιερωθείς ολοκληρωτικά. Έτσι αν σου αρέσουν οι απότομες εναλλαγές πολιτισμών θα πρέπει να λιώσεις τις σόλες σου εξερευνώντας την China Town και τη Little Italy. Αν θες να γνωρίσεις την ελληνική εκδοχή του αμερικάνικου ονείρου θα περιηγηθείς στην Αστόρια. Αν πάλι θες να εντρυφήσεις στην περιβόητη jazz κουλτούρα της πόλης, θα κινηθείς στο West Village. Ενώ αν είσαι θεατρόφιλος, ειλικρινά δεν θα ξεκολλήσεις εύκολα από την Times Square και το Broadway όπου θα βρεις από πειραματικές παραστάσεις μέχρι πασίγνωστες υπερπαραγωγές σε μη φιλικές τιμές.
Συμβουλή: μην προσπαθήσεις να στριμώξεις όσα περισσότερα αξιοθέατα μπορείς σε αυτό το ταξίδι γιατί είναι αναρίθμητα και θα χάσεις τη μαγεία της πόλης η οποία κρύβεται στα μικρά, απλά πράγματα. Κυκλοφόρησε όσο περισσότερο γίνεται στους δρόμους της, ανακάλυψε γωνιές που δεν προβάλλει ο τουριστικός οδηγός, παρατήρησε τους ανθρώπους της. Μόνο έτσι θα καταφέρεις να δαγκώσεις το «Μεγάλο Μήλο». Η Νέα Υόρκη όπως και να το κάνουμε είναι η πόλη των πόλεων, είναι ένα τεράστιο κινηματογραφικό πλατό, ρομαντική και εχθρική συνάμα, άσχημη και πλανεύτρα μαζί, σφύζει από αντιφάσεις και υπερβολές. Αποτελεί εμπειρία ζωής και όπως όλες οι εμπειρίες ζωής σε στοιχειώνει για πάντα.