Θεραπεία και κοινωνική επανένταξη των χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών μέσα στο σωφρονιστικό πλαίσιο

Συνέντευξη: Βάσια Μήλα
Φοιτήτρια Κοινωνιολογίας

Μαρία Πολυκρέτη
Ψυχολόγος

Επιμέλεια: Μαρία Πολυκρέτη
Ψυχολόγος

Βασίλης Μακρυδήμας
Υπ. Διδ. Νεοελληνικής Φιλολογίας

To Κεθεά εν δράσει βοηθάει κρατούμενους, αλλά και αποφυλακισμένους χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών, με τη βοήθεια της ενημέρωσης και της θεραπείας· να αποτοξινωθούν σε ένα πρώτο στάδιο, να απεξαρτηθούν σε ένα δεύτερο και σε ένα τρίτο στάδιο να επανενταχθούν στην κοινωνία.  

Μέχρι στιγμής έχει δημιουργήσει τρεις Θεραπευτικές Κοινότητες για κρατούμενους: στις Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού, στις Δικαστικές Φυλακές Κορυδαλλού για άνδρες και στις Γυναικείες Φυλακές Ελεώνα Θηβών.

Υπηρεσίες, επίσης, παρέχονται στο Νοσοκομείο Κρατουμένων «Άγιος Παύλος».

Εμείς ήρθαμε σε επαφή με τον υπεύθυνο του θεραπευτικού προγράμματος Κεθεά Εν Δράσει, ψυχολόγο-ειδικό σύμβουλο εξαρτήσεων με εξειδίκευση στην κλινική ψυχολογία Γιάννη Τέντη για να μας μιλήσει για την θεραπεία και την κοινωνική επανένταξη των χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών μέσα στο σωφρονιστικό πλαίσιο.

Απ’ όσο γνωρίζουμε το Κεθεά Εν Δράσει παρέχει υπηρεσίες συμβουλευτικής θεραπείας  και  κοινωνικής  επανένταξης σε κρατούμενους και αποφυλακισμένους χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που χρειάζεται να πληρούνται για να ενταχθεί κάποιος στις ομάδες αυτές;

Αυτό που χρειαζόμαστε για να μπορέσει να ενταχθεί κάποιος στις ομάδες αυτές, όσον αφορά τους κρατούμενους, είναι να είναι χρήστες κάποιας παράνομης εξαρτησιογόνας ουσίας και να μη χρειάζονται άμεση νοσοκομειακή περίθαλψη. Αν χρειάζονται κάτι τέτοιο, προηγείται αυτό, και μετά αναλαμβάνουμε εμείς. Δεν απαιτούμε τίποτε άλλο.

Ποια είναι η πορεία σας στο Κεθεά Εν Δράσει; Ποιο κίνητρο σας ώθησε να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο πρόγραμμα;

Δουλεύω στο Κεθεά από το 1988 και από τότε δούλευα σε ομάδες φυλακών που είχε υπό την επίβλεψή του το Κεθεά, όπως στις φυλακές στο Γεντί Κουλέ στη Θεσσαλονίκη. Αυτές οι ομάδες ήταν κυρίως αυτοβοήθειας. Κάποιοι κρατούμενοι εξαρτημένοι, που ήθελαν κάτι περισσότερο από το απλά να περνάνε την ζωή τους μέσα στη φυλακή, μπορούσαν να συμμετάσχουν σε τέτοιες ομάδες αυτοβοήθειας, τις οποίες συντόνιζα εγώ (στο Γεντί Κουλέ).

Το 1995 κατέβηκα στην Αθήνα, όπου πάλι είχαμε στήσει ένα δίκτυο ομάδων αυτοβοήθειας στις φυλακές Κορυδαλλού, σε ψυχιατρεία, νοσοκομεία, δικαστικές φυλακές αντρών και γυναικών.

Το 2000, λοιπόν, μας δόθηκε μια ευκαιρία μέσα από ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα να φτιάξουμε κάτι ευρύτερο σε καθημερινή βάση στις γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού. Έτσι, ξεκινήσαμε να συγκροτούμε κάτι σαν κοινότητα. Οι κρατούμενες που ήθελαν ερχόντουσαν το πρωί σε έναν δικό μας διαμορφωμένο χώρο και καθόντουσαν μέχρι το απόγευμα. Σε αυτόν το χώρο, λοιπόν, σιγά-σιγά έφτιαξαν τους δικούς τους κανονισμούς, βάλανε τους δικούς τους στόχους με την δική μας καθοδήγηση, βέβαια. Ξεκινήσαμε να κάνουμε ομάδες ψυχοθεραπείας, και έτσι, σταδιακά το πρώτο εξάμηνο του 2000 στήσαμε την πρώτη θεραπευτική κοινότητα στην Ελλάδα μέσα στις φυλακές.

Τα αποτελέσματα που είχαν αυτοί οι έξι μήνες ήταν θεαματικά, και για αυτό το Υπουργείο Δικαιοσύνης υιοθέτησε αυτή την πρωτοβουλία· μας επέτρεψε, δηλαδή, να λειτουργούμε, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα. Αυτό το μοντέλο το αναπαρήγαμε με κάποιες προσαρμογές και στις δικαστικές φυλακές αντρών Κορυδαλλού, αλλά και στις γυναικείες φυλακές της Θήβας.

Οι έγκλειστοι στις φυλακές κάποια στιγμή αποφυλακίστηκαν, είτε κάνοντας χρήση των ευεργετημάτων του νόμου, είτε επειδή ολοκλήρωναν την ποινή τους. Βγαίνοντας έξω, η κατάσταση για αυτούς ήταν τραγική -το σοκ της αποφυλάκισης, δυσκολίες κοινωνικοποίησης, δυσκολίες που είχαν έτσι κι αλλιώς πριν την εμπλοκή τους με τα ναρκωτικά- και δεν μπορούσαν να σταθούν στα πόδια τους. Για το λόγο αυτό, φτιάξαμε και μια μονάδα υποδοχής των αποφυλακισμένων εκτός των φυλακών, που υποστηρίζει τον άνθρωπο αναλόγως την φάση στην οποία βρίσκεται με απώτερο στόχο την κοινωνική του δραστηριοποίηση και επανένταξη.

Τα κίνητρα μου είναι κοινωνικά από την μία πλευρά, πιστεύοντας ότι μέσα στη φυλακή κανένας δεν επωφελείται από το χρόνο, ο οποίος είναι δραματικά κενός. Θεωρώ, επίσης, ότι μέσα στη φυλακή κάποιος ο οποίος είναι εξαρτημένος, δεν έχει ανάγκη τον εγκλεισμό. Η εξάρτηση ουσιαστικά είναι μια μορφή αυτοχειρίας και ο αυτόχειρας δεν χρειάζεται φυλακή, χρειάζεται υποστήριξη. Επίσης, πιστεύω, ότι στους εθισμένους σε ουσίες  δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να δομήσουν την προσωπικότητα τους όπως θα έπρεπε, και γι’ αυτό, θεωρώ ότι εμείς σαν κοινωνία πρέπει να τους δώσουμε αυτή την δεύτερη ευκαιρία να ξεδιπλώσουν τον εαυτό τους. Αυτό είναι το κοινωνικό κομμάτι. Από την άλλη πλευρά υπάρχει και το επιστημονικό. Είμαι ψυχολόγος και σαν ψυχολόγος το να αντιμετωπίζεις ανθρώπους, οι οποίοι βρίσκονται στα όρια της κοινωνίας όχι σαν εξαρτημένοι μόνο, αλλά και σαν παραβάτες, έχει ιδιαίτερη πρόκληση.

Είστε υπεύθυνος του εν λόγω θεραπευτικού προγράμματος. Πόσο καιρό ασχολείστε με το πρόγραμμα και πόσες ώρες καθημερινά; Ποιες είναι οι αρμοδιότητες σας;

Αυτή τη στιγμή είμαι και επιστημονικά, αλλά και διοικητικά, υπεύθυνος του προγράμματος. Οι ώρες που αφιερώνω καθημερινά είναι από τις 9 το πρωί μέχρι τις 5 το απόγευμα, αλλά φυσικά το ωράριο προεκτείνεται μέχρι το βράδυ πολλές φορές, αναλόγως. Οι αρμοδιότητες μου είναι η θεραπεία των ανθρώπων μέσα στις μονάδες -είναι πολλές οι μονάδες- η εποπτεία του προσωπικού, αλλά και η εκπαίδευσή του.

Το Κεθεά είναι γνωστό για τις ομάδες θεραπείας. Η θεραπευτική διαδικασία είναι πάντα σε ομαδικό ή ατομικό επίπεδο;

Το Κεθεά δεν έχει ένα μοντέλο θεραπείας. Έχουμε ένα κυρίαρχο μοντέλο που είναι οι ομάδες αυτοβοήθειας (είναι δωρεάν όλες οι υπηρεσίες). Παράλληλα, δεν χρησιμοποιούμαι υποκατάστατα, αλλά σίγουρα κάθε πρόγραμμα έχει διαμορφωθεί ανάλογα με τον πληθυσμό στον οποίο απευθύνεται.

Το Κεθεά Εν Δράσει είναι αρκετά διαφοροποιημένο. Χρησιμοποιούμε κατά βάση ομαδικές τεχνικές, αλλά δεν κάνουμε ομαδική θεραπεία, δηλαδή ο κάθε άνθρωπος ακολουθεί την δική του πορεία, έχει τους δικούς του στόχους να κερδίσει και το δικό του χρόνο να το επιτύχει αυτό, αναλόγως με τα ατομικά χαρακτηριστικά του καθενός. Βέβαια, μεταξύ μας είναι γνωστοί αυτοί οι στόχοι που θέτει ο καθένας, έτσι ώστε το κάθε μέλος να μπορεί να βοηθιέται αλλά και να βοηθάει τα υπόλοιπα μέλη. Η δράση του προγράμματος εξατομικεύεται, αλλά παρέχεται και ομαδική συμβουλευτική.

Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες της ενημέρωσης, αλλά και της θεραπείας που έχετε θέσει;

Η ενημέρωση είναι ο δρόμος της θεραπείας τους, και αν τον αποδεχτούν, προχωράνε. Κατά βάση θεωρούμε την εξάρτηση σύμπτωμα και όχι πρόβλημα. Η εξάρτηση από μόνη της, σύμφωνε με την δική μας οπτική, δεν θεραπεύει μόνο τη χρήση. Χρειάζεται να βρει ο κάθε εξαρτημένος τους λόγους –προσωπικούς ή κοινωνικούς – που τον οδήγησαν στη χρήση ουσιών, έτσι ώστε να τους λύσει προκειμένου να ζήσει ελεύθερος. Οι πιο πολλοί χρήστες νομίζουν ότι το πρόβλημά τους είναι η χρήση λόγω των οξείων αποτελεσμάτων που δημιουργεί (π.χ. στερητικό σύνδρομο). Τα προβλήματα αυτά, όμως, δομούν μία συμπτωματολογία δίνοντας στην εξάρτηση την εικόνα μιας αρρώστιας, ενώ στην ουσία η εξάρτηση είναι το σύμπτωμα. Το σωματικό στερητικό σύνδρομο απαλείφεται, όποια ουσία και να πάρεις· σε δέκα μέρες το σώμα έχει συνέλθει. Αυτό που κάνει πολύ καιρό για να επανέλθει είναι η αυτογνωσία που πρέπει να κερδηθεί, για να μπορέσει έπειτα να διορθώσει ο καθένας αυτά που θεωρεί ελαττώματα ή προβλήματα και να μπορέσει να πατήσει στα πόδια του καθαρός και ελεύθερος από ουσίες.

Είναι πιο εύκολο απλά να αποτοξινωθείς από το να απεξαρτηθείς!

Είναι εφικτό να τηρούνται οι θεσμοθετημένες συμβάσεις της θεραπείας κάθε φορά ή προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες των αιτούντων θεραπευτικής βοήθειας;

Προσαρμόζονται ανάλογα με τις ανάγκες. Άλλα προγράμματα κάνουν ομαδική θεραπεία και προσαρμόζονται οι άνθρωποι στο πρόγραμμα. Εμείς προσαρμόζουμε τις υπηρεσίες της θεραπείας στις ανάγκες του ανθρώπου, γιατί καθένας είναι διαφορετικός. Η εξάρτηση δεν είναι το πρόβλημα. Αν βλέπεις εξαρτημένους ανθρώπους λίγο πολύ, αναλόγως με το κοινωνικό στάτους, συμπεριφέρονται ίδια, σαν εξαρτημένοι. Όταν φύγει η εξάρτηση αρχίζουν και διαφαίνονται τα ατομικά προβλήματα του καθένα, οπότε προσαρμόζονται όλα στην ατομική ανάγκη του καθενός.

Τι πιστεύετε ότι παίζει σημαντικό ρόλο σε μια επιτυχημένη θεραπευτική σχέση; Έχετε κληθεί να διατηρήσετε αυστηρά τα όρια, όσον αφορά την εγγύτητα, με κάποιο μέλος απ’ ότι θα κάνατε σε κάποια άλλη κλινική περίπτωση;

Σημαντικό ρόλο σε μια επιτυχημένη θεραπευτική σχέση παίζει η δέσμευση του θεραπευτή. Να είμαστε, δηλαδή, παρόντες σε αυτά που μας λέει ο θεραπευόμενος, ειδικά τον πρώτο καιρό που ο τελευταίος ελέγχει ποιοι είμαστε, τι του λέμε, αν αυτά που λέμε τα πιστεύουμε. Αλλά αυτό που μετράει περισσότερο είναι η δέσμευση του θεραπευτή.

Υπάρχουν πολλές σχολές ψυχοθεραπείας, και αναλόγως την σχολή που κάποιος έχει ενστερνιστεί, βάζει και αυτά τα όρια. Υπάρχουν πολλοί ψυχολόγοι που δεν κοιτάνε καν στα μάτια τον θεραπευόμενο, τον βάζουν σε ένα ντιβάνι και αυτοί κάθονται από πίσω του· υπάρχουν άλλοι ψυχοθεραπευτές που θεωρούν αδιανόητο να καθίσουνε απέναντι σε έναν θεραπευόμενο, αν δεν υπάρχει ανάμεσα ένα γραφείο, υπάρχουν ψυχοθεραπευτές που ακολουθούν ένα ongoing process μαζί με τη ζωή. Εμείς γενικώς δεν κρατάμε αποστάσεις από το υποκείμενο της θεραπείας. Χρησιμοποιούμε σαφώς όποια τεχνική δουλεύει με τον καθένα, δεν είμαστε μιας σχολής, αλλά και αγκαλιά θα τον πάρουμε και θα κλάψει μαζί μας και θα κλάψουμε μαζί του και θα γελάσουμε και θα πάμε να φάμε και να πιούμε καφέ.

Γιατί η θεραπευτική σχέση δεν εξαρτάται από τα όρια, αλλά από το εάν ο θεραπευτής έχει πάντα στο νου του ότι κάθε ενέργειά του στοχεύει στην παροχή βοήθειας. Οι εξαρτημένοι, εκτός από τα προβλήματα ψυχολογικής φύσης, αντιμετωπίζουν και κοινωνικά προβλήματα.  Ειδικά όσους συναντάμε στην φυλακή έχουν μέσο όρο ηλικίας 30 χρονών, που σημαίνει ότι από τα 14-15 έχουν βγει εκτός κοινωνίας. Δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε μια θεραπεία η οποία είναι προσαρμοσμένη και αντλημένη από το τάδε ψυχοθεραπευτικό κέντρο. Εμείς προσφέρουμε παράλληλα και κοινωνικό-θεραπεία. Αν δεν ξέρει κάποιος να διασκεδάζει, θα του μάθουμε να διασκεδάζει· μπορεί να πάμε να παίξουμε έναν αγώνα βόλεϊ μαζί του. Μπορεί να μην ξέρει να μπαίνει σε μια καφετέρια να πίνει έναν καφέ και να φεύγει, αλλά αυτό που γνωρίζει να είναι να πάει και να κατεβάσει ένα μπουκάλι ουίσκι και να φύγει μεθυσμένος· αν πάμε μαζί του θα του δείξουμε μία άλλη μορφή, λιγότερο βλαβερή, κοινωνικής διασκέδασης. Μπορεί να μην ξέρει να ψωνίζει από το σούπερ μάρκετ –μπορεί να ακούγεται υπερβολικό, αλλά όντως μπορεί να μην έχει ψωνίσει ποτέ από εκεί- οπότε χρειάζεται να μάθει να ψωνίζει· το κάνουμε και αυτό. Θα πάμε μαζί για μπάνιο για να μάθει ότι δεν χρειάζεται να καταναλώσει ένα καφάσι μπύρες πριν μπει στη θάλασσα, ότι μπορεί να παίξει με μπάλες και ρακέτες· να το διασκεδάσει, να το ευχαριστηθεί χωρίς να έχει πιει.

Η καθημερινή σας επαφή και ενασχόληση με τα μέλη τι αντίκτυπο έχει στην καθημερινότητά σας;

Στη καθημερινότητα μου δεν έχει κανέναν αντίκτυπο. Αυτό που είναι καλό στη δικιά μας τη δουλειά, σε αντίθεση με τον ψυχιατρικό εγκλεισμό, είναι ότι εμείς έχουμε αποτελέσματα. Βλέπουμε  έναν άνθρωπο που σιγά-σιγά βελτιώνεται και αλλάζει. Αυτό μας δίνει μεγάλη ικανοποίηση. Αντιμετωπίζουμε, όμως, και το ενδεχόμενο της ματαίωσης. Αρκετοί διακόπτουν και γυρνάνε ξανά στα ναρκωτικά. Στην καθημερινότητά μου, αν εξαιρέσεις την κόπωση που καταβάλλει κάθε είδους εργαζόμενους, η δουλειά μου δεν επιφέρει επιπτώσεις.

Αν κάποιο από τα μέλη επιθυμεί να έρθει σε επαφή με τους ειδικούς του Κεθεά Εν Δράσει εκτός των προκαθορισμένων ωρών και ημερών, είναι εφικτό να γίνει σε οποιοδήποτε χρονικό πλαίσιο;

Μέσα στην φυλακή δεν έχουμε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο. Όποτε θέλει ο ενδιαφερόμενος καταθέτει αίτηση στην κοινωνική υπηρεσία και εμείς τον φωνάζουμε μόλις φτάσει αυτό το χαρτί  στα χέρια μας. Δεν καθορίζουμε εμείς το πώς γίνεται η διαδικασία μέσα στην φυλακή. Ο κάθε κρατούμενος μπορεί να κάνει μια αίτηση στην υπηρεσία της φυλακής, και όταν η υπηρεσία μας μεταβιβάσει το αίτημά του, τον φωνάζουμε την επόμενη ημέρα.

Όσον αφορά αυτούς που είναι εκτός φυλακής, το πρώτο ατομικό ραντεβού γίνεται την επόμενη ακριβώς ήμερα, μέσα στα χρονικά όρια 9 το πρωί με 5 το απόγευμα. Το πότε θα ενταχθεί σε ομάδες, μπορεί να γίνει και μετά από δύο ημέρες.

Με βάση την εμπειρία σας τα μέλη έρχονται τα ίδια και ζητούν βοήθεια ή κάποιος συγγενής απευθύνεται σε εσάς; Στην περίπτωση που κάποιο από τα μέλη δυσκολεύεται να ακολουθήσει το πρόγραμμα αυτό, τι γίνεται;

Τόσο τα μέλη, όσο και οι οικογένειές τους ή κάποιος από το κοινωνικό τους περιβάλλον, έρχονται να ζητήσουν βοήθεια. Σε κάθε περίπτωση ο καθένας παίρνει τη βοήθεια που χρειάζεται. Έχουμε μια μονάδα οικογενειακής υποστήριξης, γιατί, κακά τα ψέματα, ο χρήστης μέσα σε ένα περιβάλλον δημιουργεί προβλήματα, άρα και αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται υποστήριξη. Έτσι έχουμε και υπηρεσίες  που αφορούν αποκλειστικά τον εξαρτημένο και υπηρεσίες που αφορούν το περιβάλλον του εξαρτημένου.

Στην περίπτωση που το μέλος δυσκολεύεται, τον διευκολύνουμε δίνοντάς του χρόνο και υποστήριξη, αναλόγως τι χρειάζεται ο καθένας. Αν δεν μπορεί το πλαίσιό μας να τον υποστηρίξει, τον παραπέμπουμε αλλού. Πολλές φορές γίνεται και διπλή υποστήριξη. Υπάρχουν άνθρωποι που εκτός από την εξάρτηση αντιμετωπίζουν προβλήματα, την ευθύνη των οποίων μόνο ένας ψυχίατρος μπορεί να επωμιστεί, δηλαδή χρειάζονται φάρμακα. Σε αυτή την περίπτωση συνεννοούμαστε με ψυχίατρους, είτε του Κεθεά είτε του κόμβου για παράλληλη υποστήριξη.  Έτσι, και τα φάρμακά τους παίρνουνε και την ψυχοθεραπεία από εμάς λαμβάνουν.

Η θεραπευτική διαδικασία του Κεθεά Εν Δράσει λειτουργεί μέσα στο πλαίσιο του σωφρονιστικού συστήματος. Απευθύνεται σε κρατούμενους, αλλά και αποφυλακισμένους. Υπάρχει διαφορά στον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζετε τους κρατούμενους από τους αποφυλακισμένους;

Η διαφορά που υπάρχει είναι ότι, ενώ παροτρύνουμε τους αποφυλακισμένους να συζητούν τα προβλήματά τους δημοσίως, μέσα στην φυλακή αυτό δεν το ενθαρρύνουμε.  Το περιβάλλον της φυλακής δεν το θεωρούμε ασφαλές. Δεν θέλουμε να γνωστοποιούνται τα προσωπικά τους προβλήματα, γιατί μετά βρίσκονται εκτεθειμένοι μέσα στη φυλακή. Λένε ότι υπάρχει το απόρρητο μέσα στο πρόγραμμα, το οποίο εμείς φυσικά το τηρούμε βάσει νόμου, αλλά οι φυλακισμένοι ενδέχεται να το αθετήσουν. Άρα σε αυτή την περίπτωση δεν θέλουμε να βρεθούν απροστάτευτα τα μέλη μέσα στη φυλακή.

Εκτός φυλακής υπάρχει υποστήριξη με περισσότερη ευελιξία στην έκθεση των προβλημάτων.

Ένα από τα συχνότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αποφυλακισμένοι είναι η δυσκολία εύρεσης εργασίας. Με ποιο τρόπο το Κεθεά Εν Δράσει βοηθάει στην κοινωνική τους επανένταξη; Στα χρόνια της κρίσης έχουν ενισχυθεί τα προγράμματά σας προκειμένου να επιτύχουν αποτελεσματικά την κοινωνική ενσωμάτωση;

Αυτό είναι λίγο μύθος. Οι αποφυλακισμένοι γενικώς έχουν πρόβλημα να βρουν εργασία, αυτό είναι γεγονός. Ωστόσο, τα δικά μας μέλη βρίσκουν δουλειά μετά από 3 μήνες και δουλειά νόμιμη, με κανονική πρόσληψη και ένσημα, όχι μαύρη εργασία.

Η υποστήριξη που τους δίνουμε εμείς είναι κυρίως ψυχοσυναισθηματική, δηλαδή τους ενθαρρύνουμε να αποκαλύπτουν στους εργοδότες την αλήθεια, να μην κρύβονται, να πούνε ποιοι είναι. Από το 2000 μέχρι το 2016 που είμαστε στο πρόγραμμα, παρ’ όλο που έχει μεσολαβήσει μια κρίση, παρατηρούμε ότι ακόμα και τώρα εξακολουθεί να τους παίρνει 3 μήνες να βρουν δουλειά. Δεν έχουμε άνεργους στην επανένταξη.

Τα προγράμματα στα χρόνια της κρίσης έχουν αποδυναμωθεί. Έχουν να γίνουν προσλήψεις από το 2006. Το προσωπικό μας είναι μισό.

Το σωφρονιστικό σύστημα λαμβάνει υπόψη την ομάδα χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών; Τι ρόλο παίζει το πλαίσιο της φυλακής στη σχέση των χρηστών με τις ουσίες;

Από το 1988 μέχρι και σήμερα έχει αλλάξει η αντιμετώπιση που επιφυλάσσουν τα σωφρονιστικά καταστήματα στους χρήστες. Παλιότερα ήταν πολύ ρατσιστική η αντιμετώπιση τους. Τώρα και με τις αλλαγές της νομοθεσίας αλλάζει σιγά-σιγά και η οπτική των σωφρονιστικών υπηρεσιών. Ο τελευταίος νόμος είναι αρκετά καλύτερος από τον προηγούμενο. Ο συγκεκριμένος έχει κάνει άλμα, μιας και προβλέπει την άμεση εισαγωγή του χρήστη σε πρόγραμμα αποτοξίνωσης, εφόσον το ζητήσει. Επίσης, προβλέπει όσο εκτίει την ποινή του και είναι σε πρόγραμμα απεξάρτησης να μπορεί να βγει έξω και να συνεχίσει την θεραπεία του. Αυτά, ναι μεν τα έχει προβλέψει ο νομοθέτης, τώρα μένει δε να δημιουργηθούν υπηρεσίες μέσα στις φυλακές που θα τα παρέχουν  όλα αυτά. Νομίζω ότι από το φθινόπωρο και μετά θα έχουμε θεαματικές εξελίξεις μέσα στις φυλακές, γιατί αρκετοί οργανισμοί θα μπουν και θα παρέχουν υπηρεσίες.

Κάνοντας μια βόλτα στα σοκάκια της Αθήνας παρατηρώ, κυρίως τα τελευταία χρόνια, ότι αρκετά άτομα κάνουν πιο απροκάλυπτα χρήση ουσιών σε δημόσιο χώρο. Αποτελεί αυτό έναν δείκτη απάθειας της κοινωνίας, και πώς θα μπορούσε αυτή να βοηθήσει τα εξαρτημένα άτομα;

Η απάθεια της κοινωνίας δεν βρίσκεται μόνο εκεί, αλλά σε πολλά πράγματα. Το ότι έχουμε αλλάξει σαν κοινωνία αντικατοπτρίζεται εν μέρει και στην άμβλυνση της ανοχής της δημόσιας χρήσης ουσιών. Παλιότερα γίνονταν σε πιο σκοτεινά σημεία, ενώ τώρα ολοφάνερα. Δεν είμαι αισιόδοξος ότι κάτι μπορεί να αλλάξει κοινωνικά. Αυτά μπορεί να οξύνονται. Όπως κάποιος στην Ελλάδα αδιαφορεί αν περάσει με κόκκινο και σκοτώσει κάποιον, έτσι δεν ενδιαφέρεται αν δει κάποιον να παίρνει ναρκωτικά. Η απάθεια της ελληνικής κοινωνίας είναι συνολικότερη, δεν εξαντλείται στην εξάρτηση, αλλά σίγουρα αυτή αποτελεί έναν σημαντικό βαθμό δήλωσης της απάθειας της ελληνικής κοινωνίας.

Εκτός από την στήριξη που παρέχετε στα μέλη, καταφύγιο σε εσάς μπορούν να βρουν και οι οικογένειες των μελών. Ποιες είναι οι συμβουλές που τους παρέχετε και πώς μπορούν να συνδράμουν στην απεξάρτηση των μελών;

Δεν είναι πολύ διαφορετική η στάση μας απέναντι στις οικογένειες και στους χρήστες. Κάθε οικογένεια κουβαλάει την δική της ιστορία. Για να υπάρξει πρόβλημα εξάρτησης πρέπει να υπάρχουν προβλήματα σε τρείς παράγοντες: στο άτομο, στο περιβάλλον του και στη διαθεσιμότητα της ουσίας. Τότε έρχεται η χρήση και η εξάρτηση. Εμείς παρεμβαίνουμε στο άτομο, στα προβλήματα που μπορεί να έχει βοηθώντας τον να τα επιλύσει. Το ίδιο κάνουμε και στην οικογένεια και στο περιβάλλον της· εντοπίζουμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικογένεια και την βοηθάμε να αποφορτιστεί.

Οι συμβουλές που δίνουμε, καταρχάς, είναι να σταματήσουν να δίνουν χρήματα για ναρκωτικά στον εξαρτημένο. Παράλληλα, προσπαθούμε να τους αποθαρρύνουμε από το να πετάνε στον δρόμο τον εξαρτημένο. Πολλές οικογένειες υπό το βάρος της αγανάκτησης, καταφεύγουν σε αυτή την πρακτική. Όμως, κατ’ αυτόν τον τρόπο ένας εξαρτημένος γίνεται έρμαιο διάφορων επιτήδειων που θέλουν να τον εκμεταλλευτούν. Πολύ πιθανόν για να μπορέσει να επιβιώσει να καταφύγει στην παρανομία. Κάπως έτσι ξεκινάει ένας φαύλος κύκλος. Όσο είναι μέσα στο σπίτι οι άνθρωποι του οικογενειακού του περιβάλλοντος μπορούν και τον επηρεάζουν με έναν θετικό τρόπο. Βέβαια, για να μπορέσεις να επιδράσεις θετικά σε έναν εξαρτημένο χρειάζεσαι βοήθεια. Αυτή την βοήθεια προσφέρουμε εμείς.

Κλείνοντας την συνέντευξή μας, θα ήθελα να μοιραστείτε ένα μήνυμα με τους αναγνώστες τους περιοδικού μας.

Πιστεύω πως όλοι μας χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι εξάρτηση δεν είναι μόνο η ηρωίνη, αλλά η ηρωίνη σκοτώνει! Συνεπώς, όσοι αντιμετωπίζετε πρόβλημα μην φοβάστε να απευθυνθείτε σε ανθρώπους  για να σας βοηθήσουν. Υπάρχει λύση!

Το σλάιντ απαιτεί την χρήση JavaScript.

Κεθεά Εξέλιξης, Μονάδα Άμεσης Πρόσβασης, οff club: χώρος διαμορφωμένος σαν καφετέρια που οποιοσδήποτε χρήστης έχει τη δυνατότητα να πλυθεί, να πάρει ρούχα, να φάει, να δει γιατρούς, χωρίς να επιθυμεί να απεξαρτηθεί. Εκεί μπορεί να απευθυνθεί κάποιος που επιθυμεί να βοηθήσει κάποιο χρήστη που γνωρίζει ότι είναι άστεγος, παρέχοντας τον αριθμό τηλεφώνου του χρήστη στην συγκεκριμένη υπηρεσία ή απλά ενημερώνοντάς τον για την ύπαρξη της συγκεκριμένης υπηρεσίας.

Ο χώρος αυτός βρίσκεται στην Εμμανουήλ Μπενάκη 84, Εξάρχεια.

Πληροφορίες: Γιάννης Τέντης  ytentis@gmail.com

Για ραντεβού μπορείτε να καλέσετε τον αριθμό: 2103847700

Δευτέρα-Παρασκευή, ώρες: 9.00-17.00