ΜΑΝΑ

Κείμενο: Αντώνης Κοντάκης
Φυσικοθεραπευτής

Επιμέλεια: Στέλλα Πυρένη
Φιλόλογος

Αγαπημένη μου μάνα,

θα ξεκινήσω με κάτι που διάβασα πριν λίγες ημέρες. Το κράτησα στη μνήμη μου, γιατί μου φάνηκε ενδιαφέρον. Έγραφε σε ένα κείμενο πως ετυμολογικά η λέξη «μάνα» θα μπορούσε να γράφεται με ένα «ν», με δύο «ν», ακόμη και με δύο «μ», αν θα θέλαμε να ήμαστε πιο κοντά στην αρχαία Ελληνική γλώσσα. Αυτό πραγματικά δε θα είχε ιδιαίτερη αξία αν δε συμπληρωνόταν από ένα άλλο άκουσμά μου, που ανέφερε ότι μεγαλύτερη σημασία στην  ορθογραφία της λέξης έχει το να γράφεται με πολλά «α».

Σκεφτόμουν πως ίσως η αναφορά γίνεται για το παρατεταμένο «α» στην κατάληξη, που κρύβει μέσα του άλλοτε τη χαρά και άλλοτε την απελπισία˙ σίγουρα τη λαχτάρα και την προσμονή, δεδομένα την ανάγκη και την ευγνωμοσύνη. Ο καθένας εκφράζεται με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο όταν καλεί τη μάνα του και αναμένει μια πολυπόθητη απάντηση. Και όταν εκείνη έρχεται, ισοπεδώνονται ανακουφιστικά οι αιχμές της ζωής. Και όταν εκείνη δε φτάνει σαν άκουσμα, την αναζητάμε σε αλησμόνητες ιστορίες και απαράμιλλα συναισθήματα του παρελθόντος. Και τότε η αύρα είναι μια παρηγοριά και μια ουσιαστική ανταπόκριση.

Και αν εγώ έγραψα τη λέξη στην προσφώνηση με τέσσερα γράμματα, δεν είναι από έλλειψη σεβασμού ούτε από υπεροψία. Πιθανά το έκανα, γιατί δε θυμάμαι τη ζωή μου χωρίς εσένα. Και αυτό πολλές φορές οδηγεί σε μια λανθασμένη αντίληψη για τη δεδομένη παρουσία σου. Και ίσως θα ήταν χρήσιμο να μην απαντούσες σε κάθε μου κλήση, να μην ερχόσουν κάθε φορά που εγώ το επιθυμούσα. Να εξαφανιζόσουν για λίγο. Να αντιλαμβανόμουν με τον πιο σκληρό, αλλά όχι τελεσίδικο τρόπο, ότι και εσύ κάποτε δε θα είσαι παρούσα. Ίσως τότε πολλαπλασίαζα την αξία των κοινών μας στιγμών. Αλλά πώς να απουσιάζεις από μία ζωή που εσύ δημιούργησες; Πώς να αναιρέσεις τον εαυτό σου μέσω μιας ηθελημένης ανυπαρξίας; Ο ρόλος σου είναι να υπάρχεις εδώ.

Περιτριγυρίζομαι από μάνες, το ξέρεις αυτό. Φυσικές και μη, χωρίς το τελευταίο να μειώνει στο ελάχιστο τη βαρύτητα της προσφώνησης. Άλλωστε η συγκεκριμένη λέξη θα έπρεπε να είναι λειτούργημα, ένα χάρισμα και όχι ένας απλός προσδιορισμός. Η καθεμιά σας παίρνει τα τέσσερα γράμματα, τα τοποθετεί μέσα στην καρδιά της και μόνο τότε η κατάλληλή τους σειρά προσδίδει την πραγματική τους αξία. Ειδάλλως η λέξη «μάνα» θα αποτελούνταν απλά από δύο ρινικά σύμφωνα και το πιο κοινό φωνήεν διπλασιασμένο. Ξέρεις πως σε θαυμάζω για όσα με ανιδιοτέλεια μου έχεις προσφέρει και ας μη θεωρώ πως άξιζα τόση αγάπη. Μα τις υπερβολές συχνά δεν τις μπορώ, ούτε στην έκφραση ούτε στην αποδοχή.

Εγώ ο ίδιος, θαυμάζω τόσες γνωστές και άγνωστές μου μάνες. Δε σε συγκρίνω και ούτε θέλω να αισθανθείς μειονεκτικά. Δεν είναι ούτε η ποιότητα ούτε η ανεπάρκεια άλλων μητέρων που θα εξυψώσει εσένα στην καρδιά μου. Άλλωστε αυτό το γράμμα δεν έχει αποδέκτη μόνο εσένα. Εσύ είσαι η δική μου πρόφαση και αφορμή. Είσαι το δικό μου ζωντανό παράδειγμα του πολύπλευρου χαρακτήρα της μητρικής αγάπης.

Θαυμάζω και άλλες μάνες, που μετράνε αναπνοές και αντίστοιχα συντονίζουν τις δικές τους. Μάνες που βαδίζουν ασταμάτητα σε άγονα όνειρα και άλλες που φροντίζουν παγωμένα μάρμαρα και είναι σα να φροντίζουν ζεστά παιδικά σώματα. Πόσες τέτοιες μάνες υπάρχουν, ευτυχώς μάνα δεν ξέρεις.

Γνωρίζεις καλά πως κρύβεις μέσα σου όλες τις αντιθέσεις του κόσμου. Την αγκαλιά παρηγοριάς, που άλλοτε μετριάζει τον σφιχτό κορσέ των προβλημάτων και άλλοτε μας εγκλωβίζει σε μια ψευδή πραγματικότητα. Άλλοτε αποτελείς τον καταλύτη για τη λύση κάθε προβλήματος και άλλοτε έναν παράγοντα αδράνειας, ο οποίος συχνά ακινητοποιεί τον καθένα μας σε μια ετερόφωτη δυναμική. Είσαι ταυτόχρονα μια άσβηστη αγωνία που καθοδηγεί και λυτρώνει, μα και μια αγωνία που εγκλωβίζει και καταδυναστεύει. Μα πάντα στο τέλος απομένει η μυρωδιά, η αφή και η γεύση από τη δική σου παρουσία, η οποία έχει εισχωρήσει σε κάθε ρωγμή της δικής μου ζωής.

Mάνα τελικά είναι ο άνθρωπος που συγχωρεί κάθε αμαρτία και έχει πάντοτε χώρο στον παράδεισο της καρδιάς του. Δεν υπάρχουν όρια σε τούτη τη λέξη. Όσα «μ» και αν γράψω στην αρχή, όσα «α» και αν προσθέσω στο τέλος. Ίσως αυτό το απροσδιόριστο και ανυπολόγιστο είναι που με κάνει πολλές φορές να διαφωνώ μαζί σου. Ίσως να φταίει η κυνικότητά μου και η αγάπη μου στο μέτρο. Μα αυτά τα τέσσερα γράμματα, με αυτή τη σειρά, αυξάνονται εις το άπειρον και προς τις δύο κατευθύνσεις της λέξης. Ας είναι. Θα το υπομένω με ευγνωμοσύνη.

Ο γιος σου