Μαρία ΚακούρηΚείμενο: Μαρία Κακούρη
Φοιτήτρια Ψυχολογίας
Επιμέλεια: Μαρία Παπαστεφανάκη
Γλωσσολόγος
Ένα ερώτημα που ταλανίζει τα τελευταία χρόνια την επιστήμη αποτελεί το κατά πόσο η φύση αλληλεπιδρά με το κοινωνικό περιβάλλον στη διάρκεια της ανατροφής μας. Με άλλα λόγια, αυτό που επιθυμούν να μάθουν οι επιστήμονες είναι πώς οι δύο προαναφερθέντες παράγοντες αλληλεπιδρούν στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς.
Πιο συγκεκριμένα, αν η φύση, και κατά συνέπεια η κληρονομικότητα, επηρέαζε αποκλειστικά την ανθρώπινη συμπεριφορά, κάθε άνθρωπος θα ήταν καταδικασμένος στα γονίδιά του και θα αδυνατούσε να βελτιώσει την ήδη υπάρχουσα εκδοχή των γονιών του. Για παράδειγμα, αν κάποιος είχε έναν πατέρα οξύθυμο και πολύ νευρικό, που κακοποιούσε τη σύντροφό του, θα κληρονομούσε αυτό το χαρακτηριστικό και θα γινόταν αναμφίβολα βίαιος. Αντίστοιχα, αν η φύση δεν έπαιζε ρόλο στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς μας, αλλά αυτή εξαρτιόταν μόνο από τα ερεθίσματα που λαμβάνουμε, θα ήμασταν εξίσου καταδικασμένοι· αυτή τη φορά στο κοινωνικό μας σύστημα, το οποίο, φυσικά, θα ακολουθούσαμε απερίσκεπτα, εφόσον η ανατροφή θα γινόταν με συγκεκριμένο πρότυπο.
Έτσι, όταν μιλάμε για μεμονωμένη επίδραση είτε της φύσης είτε του κοινωνικού περιβάλλοντος στη συμπεριφορά μας, οδηγούμαστε σε τυποποιημένα αποτελέσματα που απέχουν κατά πολύ από την άγρια ομορφιά της πολυπλοκότητας της ανθρώπινης φύσης. Αυτό που πραγματικά παίζει ρόλο είναι η αλληλεπίδραση αυτών των δύο παραγόντων στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς μας. Ακόμα και οι ατομικές εμπειρίες μπορούν να επηρεάσουν τη δομή μας, καθώς δύνανται να δράσουν στη νευρολογική μας ανάπτυξη. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη αλυσίδα, στην οποία η φύση επηρεάζει τη συμπεριφορά αλληλεπιδρώντας, φυσικά, με το κοινωνικό περιβάλλον.
Συνεπώς, πρέπει να καταργήσουμε την αναπαραγωγή στερεοτύπων, σύμφωνα με τα οποία υπάρχει η τάση να χαρακτηρίζουμε την προσωπικότητα ενός ατόμου που δεν γνωρίζουμε. Με άλλα λόγια, είναι λάθος να λέμε ότι ο Κώστας είναι νευρικός, επειδή είναι και ο πατέρας του, ή ότι ο Γιάννης είναι ατίθασος, επειδή μεγάλωσε σε ανάλογο περιβάλλον. Αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι η αλληλεπίδραση της φύσης και της εμπειρίας, καθώς, όπως είναι αντιληπτό, είναι αδύνατο να γνωρίζουμε τις εμπειρίες κάθε ανθρώπου.
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία
Hughes, Μ. & Kroehler, C. (2014), Κοινωνιολογία. Οι βασικές έννοιες. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική.