Άρθρο: Κατερίνα Λυσιόβα
Εκπ/κός και Ψυχολόγος

Επιμέλεια: Ροδοθέα Αμπανάβα
Φιλόλογος – Γλωσσολόγος


Το πρακτικό επιτίθεται στο επιθυμητό. Εσωτερική ικανοποίηση σημαίνει βιώνω ευχάριστα συναισθήματα ή εναρμονισμένα με τη στιγμή, τη συνθήκη, το πλαίσιο και την επιβεβλημένη ένταση; ”Το να είσαι οργισμένος είναι εύκολο. Το να εξοργιστείς ομως με το σωστό άτομο, για το σωστό λόγο, στο σωστό βαθμό, στη σωστή στιγμή, για το σωστό λόγο και με το σωστό τρόπο, αυτό είναι δύσκολο.”(Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια).

Τα συναισθήματα συνυπάρχουν σα θάλασσα μέσα μας, και περιμένουν μικρές ποσότητες ηλεκτρισμού των κατάλληλων νευρώνων για να πυροδοτηθούν και να μετασχηματιστούν σε σκέψεις, εικόνες, λέξεις, συμπεριφορές. Το ερέθισμα πυροδότησης φαίνεται να είναι εξωτερικό, όμως στην πραγματικότητα είναι κυρίως η εσωτερική ερμηνεία που δίνουμε στο ερέθισμα που έχει αξία για μας. Όλα κληροδοτημένα από τον αρχαιότερο άνθρωπο της γης, όλα αληθινά και εξίσου ισχυρά να επηρεάσουν το παρόν και το μέλλον μας. Όλα εν σοφία φτιαγμένα, ο ρόλος της φύσης όμως δεν τελειώνει στην πυροδότηση του σωστού νευρώνα, αλλά αλληλεπιδρά δυναμικά με τον εσωτερικευμένο κόσμο, με τη μάθηση, τον πολιτισμό,την κουλτούρα,τις συνήθειες,τις εμπειρίες…

Έτσι η σωστή σκέψη, το σωστό ανδυόμενο συναίσθημα ειναι αποτέλεσμα της σωστής εκπαιδευσής μας. Η σωστή στιγμή, η σωστή έκφρασή του, είναι αποτέλεσμα προσωπικής επιλογής, μια μαθημένη διαδικασία. Με άλλα λόγια, πρέπει να διδάξουμε ένα παιδί ή γιατί όχι εναν ενήλικα, πώς να αναγνωρίζει το συναισαθημα που νιώθει, πώς να το διαχειρίζεται και πώς να το επικοινωνήσει προς όφελός του στην κοινωνική του ζωή. Για να του το διδάξουμε σωστά, πρέπει να του εμπνεύσουμε ηθικά, κοινωνικά, ανθρωπιστικά διδάγματα μέσα σε ένα υγιές ηθικο πλαίσιο όπου τα πρότυπα μίμησης θα συμπεριφέρονται με αντίστοιχα ηθικό, κοινωνικό, ανθρωπιστικό ύφος. Δεν φτάνει και δεν ενδείκνυται η υπόδειξη κανονισμών, μιας και το παιδί θα διδαχθεί εμπειρικά από οσα βλέπει, ακούει, αντιλαμβάνεται, ταυτίζει και εσωτερικεύει στο δικό του κόσμο. Μερικά από αυτά που θα διδαχθεί σε ενα ιδανικό πλαίσιο, είναι ο έλεγχος της παρόρμησής του, η υπομονετικότητα, το θάρρος, η αυτοεκτίμηση, η ενσυναίσθηση και η ευημερία που γενά η ηθικότητα και ο ανθρωπισμός.

Οι Tamir και Oishi (2017) ερεύνησαν ποιό είδος συναισθήματος μπορεί να μας κατευθύνει πιό κοντά στην ευτυχία σε 2.324 άτομα και οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι ειναι οικολογικό φαινόμενο η ικανοποίηση και το αισθημα πληρότητας όταν αισθανόμαστε ότι νιώθουμε το σωστό συναίσθημα στο σωστό βαθμό τη σωστή στιγμή για το σωστό λόγο ανεξάρτητα αν αυτο ειναι ένα ευχάριστο ή δυσαρεστο. Πού συναντάται η ικανοποίηση και το συναίσθημα λοιπόν; Είναι η συμφωνία εξωτερικού και εσωτερικού λόγου και η νοηματοδότηση του κόσμου που οδηγούν στην ικανοποίηση και την πληρότητα ανεξάρτητα αν καποιες περιπτώσεις συνοδεύονται απο πόνο, δυσαρέσκεια ή απογοήτευση. Είναι λοιπόν η ίδια η εναισθησία της βαθιάς αυτογνωσίας που κάνει έναν άνθρωπο ευτυχισμένο και ανθεκτικό στον πόνο και τις κακουχίες, και οδηγεί στην ωριμότητα.
Η “καταλληλότητα” της εναρμόνισης αυτής απ’ ότι φαίνεται μας προσφέρει ένα αίσθημα ασφάλειας, οικειότητας και αυτογνωσίας, σε βαθμό που να ανεχόμαστε τον πόνο, τη θλίψη, την απόγνωση και άλλα δυσάρεστα συναισθήματα. Μάλιστα, αυτή η εναρμόνιση μας οδηγεί στην περίφημη και πολυσυζητημένη πια ψυχική ανθεκτικότητα όταν τα ερεθμίσματα ερμηνεύονται ως κατάλληλα. Και πώς γίνεται αυτό; Μέσω της επανάληψης και της εξοικείωσης. Κάποιες κατηγορίες συναισθημάτων χαρτογραφούνται σε συγκεκριμένες αξίες, όπως έδειξαν οι ίδιοι συγγραφεις το 2016 και σε όλες τις κουλτούρες οι άνθρωποι επιθυμούν να βιώνουν συναισθήματα συνεπή με τις αξίες τους. Ωστόσο, καποια συναισθήματα όπως η ντροπή, η ενοχή, ο φόβος και η θλίψη δεν μετρήθηκαν καθώς έχουν άλλες συνιστώσες πολιτισμικού και κοινωνικού πλαισίου.
Επομένως, την επόμενη φορά που θα νιώσετε μεσα στη μέρα σας θυμό, αγαν’ακτιση, απογοήτευση, χαρά, έκπληξη… αναρωτηθείτε αν είναι το σωστό συναίσθημα στο σωστό βαθμο, στο σωστό χρόνο, για το σωστό λόγο. Τότε θα πρέπει να αισθάνεστε μια ικανοποίηση γι’ αυτό! Άλλωστε και μόνο η ερώτηση θα επιτείνει την αυτοανακάλυψη και θα σας οδηγήσει ένα βήμα πιο κοντά στη ευδαιμονία!

​Βιβλιoγραφικές αναφορές

Tamir, M., Schwartz, S. H., Oishi, S., & Kim, M. Y. (2017). The secret to happiness: Feeling good or feeling right?. Journal of Experimental Psychology: General146(10), 1448.
Tamir, M., Schwartz, S. H., Cieciuch, J., Riediger, M., Torres, C., Scollon, C., . . . Vishkin, A. (2016). Desired emotions across cultures: A valuebased account. Journal of Personality and Social Psychology, 111, 67– 82. Advance online publication, http://dx.doi.org/10.1037/ pspp0000072