ΑΝΘΡΩΠΟΣ; ΟΧΙ.

Κείμενο: Αναστασία Μιχαήλ
Φωτογράφος

Επιμέλεια: Δάφνη Τσιουκανά
Φοιτήτρια Φιλοσοφίας

-Σε σειρά να είστε. Μην ξεφεύγεις από τη σειρά.

-Εσύ προχώρα. Τι κοιτάς; Δε θα ασχολούμαστε όλη μέρα μαζί σου.

-Κaν’ το να σταματήσει να κλαίει και κουνήσου.

-Κουνήσου ρε, που θες και φαΐ, δε φτάνει που σας κρατάμε εδώ πέρα, πρέπει να σας ταΐζουμε κιόλας.

-Μην τρέχεις, μείνε στη σειρά. Δίπλα στη μάνα σου. Μη με κοιτάς έτσι. Στη σειρά είπα!

Διαταγές. Παντού διαταγές. Σειρές ανθρώπων ατέλειωτες. Σειρές μέσα σε συρματοπλέγματα, σειρές σε θάλασσες, σειρές σε βουνά. Σειρές ατελείωτες. Άνθρωποι που τρέχουν προς το τίποτα. Άνθρωποι που έζησαν το θάνατο, το να τρέχεις για τη ζωή σου. Άνθρωποι που και ας σώθηκαν, ακόμα πολεμάνε. Πολεμούν για να αναπνέουν τον αέρα γύρω τους. Σε ποιον ανήκει ο αέρας άραγε; Η γη; Τα δέντρα; Σε ποιον ανήκει η φύση;

Δεν ξέρω πώς να συνεχίσω το κείμενο. Οι λέξεις δεν μπαίνουν σε σειρά, δεν ξέρω πώς να τις βάλω τη μία μετά την άλλη αρκετά σωστά ώστε να εκφράσω τη σκέψη μου. Παρακολουθώ, παρακολουθώ μέρα με τη μέρα με προσοχή. Το πως αλλάζει ο κόσμος, το πόσο ξεχνάμε τι σημαίνει ανθρωπιά, το πόσο εύκολα και γρήγορα δεδομένα που χτίστηκαν με κόπο και αίμα, αυθημερόν γκρεμίζονται. Δεν μπορώ να κοιτάω. Δεν μπορώ να κοιτάω, γιατί βλέπω.

Βλέπω τα τούβλα να πέφτουν και να γίνονται θρύψαλα στο έδαφος, χιλιάδες κομμάτια τόσο μικρά που δεν μπορείς να τα μαζέψεις. Τα παίρνουμε για δεδομένα κάποια πράγματα, την ελευθερία την παίρνουμε για δεδομένη. Την ανθρωπιά, το δικαίωμα στη ζωή. Πώς μπορεί ο κόσμος να μη βλέπει τι συμβαίνει; Πώς μπορεί τόσοι άνθρωποι να έχουν κλειστά τα μάτια, τη στιγμή μάλιστα, που τόσα τούβλα σπάνε δίπλα στα πόδια τους; Πόσο εύκολο είναι, το να μην βλέπεις. Τόσο εύκολο. Να βλέπεις τον απέναντι σου σαν κακό, να μισείς, να χλευάζεις, να υποτιμάς. Δε χρειάζεται κόπο, δε χρειάζεται κούραση. Είσαι από πάνω, αρκεί να απλώσεις το πόδι σου και να πατήσεις τον πεσμένο μπροστά σου.

Η δύναμη και η επιβολή λειτουργούν τόσο αηδιαστικά. Όσο περισσότερη δύναμη παίρνεις, τόσο πιο εύκολη γίνεται η επιβολή. Όσο πιο πολύ επιβάλλεσαι, τόσο περισσότερη δύναμη αποκτάς. Όσο έχεις την εντύπωση ότι κάποιος είναι πιο χαμηλά από εσένα, κατώτερος, λιγότερος, πιο αδύναμος, τόσο πιο δυνατός νιώθεις, τόσο πιο εύκολο σου είναι να ασκήσεις την ψεύτικη δύναμη σου και να επιβληθείς. Όλα για να νιώσεις ότι έχεις δύναμη. Άνθρωποι πεθαίνουν γιατί άλλοι θέλουν να νιώσουν δυνατοί. Άνθρωποι ζουν σε φυλακές γιατί άλλοι άνθρωποι δεν αντέχουν να δουν τίποτα διαφορετικό από αυτούς και να δεχτούν ότι υπάρχει.

-Προχώρα, μίλησες; Δε σε άκουσα. Πιο δυνατά θα μιλάς!

-Παρ’ τον από εδώ, νομίζει ότι τον παίρνει να μιλάει. Να μην ερχόσουν στη χώρα μου να μπορούσες να μιλάς.

-Καλύτερα θα περνούσες αν έμενες στη χώρα σου. Εδώ δε σε θέλουμε. Προχώρα τώρα και σκάσε. Η Ελλάδα είναι για τους Έλληνες!

Η ιστορία, είναι τρομακτικό το πόσο εύκολα επαναλαμβάνεται χωρίς καν να καταλάβουμε ότι συμβαίνει. Ο φόβος πάντα γεννά τέρατα, ο φόβος γεννά μίσος, γιατί είναι τόσο δύσκολο να νικήσεις το φόβο. Όταν κάποιος φοβάται, δεν ακούει. Όταν κάποιος φοβάται δεν φιλτράρει, δεν σκέφτεται. Ακολουθεί τη μάζα, τη μιμείται και γίνεται ίδιος με αυτή. Ο φασισμός ξεκινάει από τον φόβο, από την ανικανότητα κάποιου να δεχτεί αυτό που δεν ξέρει, την πεποίθηση ότι αυτό που δεν ξέρει πρέπει να εξαφανιστεί γιατί είναι επικίνδυνο. Ο φασισμός είναι η πολιτική ιδεολογία που επιτρέπει σε κάθε φοβισμένο μισάνθρωπο να κρίνει και να ορίζει ποιος είναι άνθρωπος και ποιος όχι. Ποιος είναι κίνδυνος και ποιος δεν είναι. Ποιος πρέπει να του επιτρέπεται να ζει.

Ακόμα πολύς κόσμος δεν μιλάει για αυτό, δεν αναφέρεται στο φασισμό πλέον. για πολύ κόσμο είναι κάτι κακό και μακρινό το οποίο δεν έχει νόημα να συζητάμε και δεν πρέπει. Κάτι που δε μας αγγίζει. Για πολύ κόσμο ο φασισμός είναι ένα ουρανοκατέβατο κακό που οφείλεται σε ορισμένους «άρρωστους» ρατσιστές ανθρώπους. Ο φασισμός δεν πέθανε στο τέλος του πολέμου, απαγορεύτηκε, νικήθηκε, έχασε αλλά δεν εξαφανίστηκε. Ο ρατσισμός δεν είναι κάτι ξένο, κάτι που δεν υπάρχει εκτός των ιστοριών του  πολέμου. Ο ρατσισμός είναι ο φόβος. Και ο φόβος υπάρχει μέσα σε όλους μας, ώστε το μόνο που χρειάζεται είναι να στριμωχτείς αρκετά για να τον εκφράσεις μέσω του μίσους. Να φτάσεις σε τέτοιο σημείο που να έχεις την ανάγκη να βρεις έναν κακό και να τον τιμωρήσεις. Χρειάζεται να είσαι χαμηλά στην πυραμίδα για να βλέπεις καθαρά τι αλλάζει γύρω σου. Χρειάζεται να τον φοβάσαι πολύ τον φασισμό για να τον δεις όταν ξυπνάει. Να σε επηρεάζει τόσο άμεσα που να εξαρτάται η ζωή σου από αυτό. Τρομάζω που η κοινωνία κλείνει τα μάτια της, που κάθε μέρα τα κλείνει όλο και περισσότερο.

Σήμερα ο ρατσισμός έχει άλλη μορφή, έμαθε να κρύβεται, φορώντας  μια μάσκα περιποιημένη και κομμένη στα μέτρα της κοινωνίας. Έμαθε να ακούγεται δυνατά, από μικρόφωνα και τηλεοράσεις, από εφημερίδες και ραδιόφωνα, φορώντας γραβάτες και πουλώντας ιδέες, αηδιαστικές, λουστραρισμένες όμως με βερνίκι.

Σήμερα φτιάχνουμε κλειστά κέντρα «φιλοξενίας», φυλακίζουμε ανθρώπους μέσα σε συρματοπλέγματα, τους βάζουμε σε σειρά, τους λέμε να βαράνε προσοχή και ούτε καν μας ενοχλεί. Πλέον έχουμε καταφέρει σαν κοινωνία να φτιάχνουμε στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά αντί να γίνεται με στρατιωτική επιβολή, να γίνεται με γραβάτες και χαρτοφύλακες με την στήριξη της κοινωνίας. Έχουμε καταφέρει ο φασισμός να μην είναι πλέον ένα τρομακτικό κακό που εμφανίστηκε και θέρισε τα πάντα, αλλά κάτι που χτίζεται αργά και σταθερά πάνω σε «μεμονωμένα ατυχήματα». Έχουμε καταφέρει ο φασισμός να φοράει τη μάσκα της κανονικότητας και οι πρεσβευτές της να χειροκροτούνται και να ψηφίζονται σαν σωτήρες κάθε μέρα. Έχουμε καταφέρει να ντύσουμε τόσο όμορφα το φασισμό ώστε να μην μπορούμε καν να τον αναγνωρίζουμε.

-Μπροστά είπα, προχώρα. Στην πύλη.

-Μόνο εμένα θα κοιτάς. Πες μου, τι είσαι; Να δω χαρτιά.

Σύριος; … δώσ’ του Μπλε.

-Εσύ, μπροστά. Δώσε το μωρό δεξιά. Δεν έχεις χαρτιά; Από πού είσαι; Όχι, δε θα κρατήσεις το μωρό… Και σε αυτή Μπλε.

-Επόμενος, προσοχή και σε ευθεία γραμμή. Εδώ έχουμε μητρώο, δύο ληστείες βλέπω … Σε αυτόν δώσε Πράσινο.

-Επόμενος, κουνήσου. Σκάσε και μην αντιστέκεσαι, δε γουστάρουμε τους αριστερούς εδώ. Να πρόσεχες τις επιλογές σου. Δώσ’ του Κόκκινο.

-Κοίτα πώς κουνιέται – γέλια – προχώρα, σκασμός. Σε αυτόν δώσε Ροζ.

Επόμενος.

-Εσύ τι είσαι; Άνθρωπος;

-Όχι.